به گزارش وطن شهر و به نقل از اکو ۳۶۵، پس از دو دهه تاخیر کار خود را در سال ۱۳۷۷ آغاز کرد و ظرف ۲۵ سال در میان برترین متروهای جهان از لحاظ طول خطوط ایستاده است. در صورت اجرای عملیات ۴ خط جدید مترو تهران، سامانه قطار شهری پایتخت در میان ۱۰ شهر برتر جهان خواهد ایستاد.
سیستم قطار درون شهری (مترو) به اذعان بسیاری از کارشناسان حمل و نقل شهری همچنان یکی از کارآمدترین روش های جابجایی در کلانشهرها به حساب می آید. نه تنها کشورهای در حال توسعه بلکه کشورهای توسعه یافته نیز هم اکنون در حال توسعه خطوط متروی کلانشهرها هستند. مجموعه شهری لس آنجلس به عنوان قطب اصلی جمعیتی ایالات متحده سال گذشته ساخت یک خط جدید مترو را آغاز کرد. همچنین تهران بزرگ نیز ساخت ۴ خط جدید مترو را در نظر دارد. در حال حاضر چین با بیش از ۹ میلیون کیلومتر، بزرگترین بهره بردار مترو در جهان است کشورهای آمریکا، کره جنوبی، هند و ژاپن رده های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده اند.
مترو تهران از آغاز تا به امروز
طرح اولیه مترو تهران در سال ۱۳۵۳ توسط شرکت سوفرتو فرانسه آماده و ۵ خط برای مترو پایتخت طراحی شد. سال ها بعد و در پاییز ۱۳۷۷ نخستین خط قطار شهری تهران بزرگ مابین میدان توپخانه و ایستگاه صادقیه و از آنجا به کرج با حضور سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت افتتاح شد. در آن زمان مدارس یک روز اردوی تفریحی مابین تهران و کرج با قطار برای دانش آموزان در نظر می گرفتند. هرچند که عملیات اجرایی مترو تهران با ۲۰ سال تاخیر آغاز شد، اما پایتخت کشورمان به سرعت توانست نام خود را در جمع بزرگترین متروهای جهان قرار دهد، به طوریکه از زمان افتتاح نخستین ایستگاه تاکنون ( ۲۵ سال) تهران توانسته از بسیاری از متروهای قدیمی شهرهای اروپا و آمریکای شمالی پیشی بگیرد و البته همچنان به این مسیر ادامه دهد. در حال حاضر متروی تهران ۷ خط فعال دارد و ۴ خط دیگر نیز در طرح توسعه در نظر گرفته شده و عملیات اجرایی در بخش هایی از طرح توسعه آغاز شده است. با اضافه شدن ۴ خط جدید به متروی تهران، شبکه قطارشهری پایتخت تا ۱۰ سال آینده می تواند در جمع ۱۰ متروی اول جهان بایستد. طول خطوط فعلی متروی تهران در بخش درون شهری ۱۶۸.۲ کیلومتر و با احتساب خطوط حومه ای به ۲۶۶.۱ کیلومتر می رسد. در ضمن عمیق ترین ایستگاه متروی خاورمیانه (ایستگاه تجریش) و همچنین طولانی ترین خط مترو خاورمیانه نیز خط ۳ مترو تهران است.
متروی استانبول
استانبول به عنوان قطب اصلی اقتصادی ترکیه و اصلی ترین جاذبه گردشگری این کشور در تاریخ ۳ سپتامبر ۱۹۸۹ سیستم مترو خود را افتتاح کرد. در حال حاضر مترو استانبول با داشتن ۱۱خط فعال (۳ خط در دست ساخت) و حدود ۲۰۰ کیلومتر خطوط لقب برترین متروی منطقه را به خود اختصاص داده است. هر چند که بخشی از متروی استانبول در بخش اروپایی قرار داشته و نمی توان این شهر را با شهرهای خاورمیانه قیاس گرفت.
قاهره
قاهره به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین کلانشهر خاورمیانه در سال ۱۹۸۷، مترو خود را افتتاح کرده و هم اکنون سیستم قطار شهری قاهره با ۳ خط فعال و ۹۳ کیلومتر طول خطوط در میان برترین متروهای خاورمیانه قرار دارد. طرح توسعه مترو قاهره با اضافه شدن یک خط جدید در حال اجراست. به نسبت وسعت و جمعیت قاهره، این شهر می بایست توسعه خطوط مترو را سرعت دهد، به خصوص آنکه در سکوت رسانه ای رئیس جمهور السیسی در سال ۲۰۱۵ خبر از افتتاح پایتخت جدید مصر با نام قاهره جدید داد که قرار است سرریز جمعیتی قاهره با در نظر گرفتن جمعیت رو به افزایش بزرگترین مجموعه شهری خاورمیانه باشد و قطعا ساخت پایتخت جدید در فاصله ۴۵ کیلومتری شرق قاهره لزوم توسعه همه جانبه خطوط متروی حومه ای را در پایتخت مصر بیش از پیش افزایش خواهد داد.
| شهر | سال تاسیس | تعداد خطوط | طول خطوط (کیلومتر) | خطوط توسعه |
| تهران | ۱۹۹۹ | ۷ | ۲۶۶.۱ | ۴ |
| قاهره | ۱۹۸۷ | ۳ | ۹۳.۱ | ۱ |
| ریاض | افتتاح نشده | ۶ | ۱۷۶ | – |
| استانبول | ۱۹۸۸ | ۱۱ | ۱۹۹.۲۶ | ۳ |
| دبی | ۲۰۰۹ | ۲ | ۸۹.۶ | – |
| دوحه | ۲۰۱۹ | ۳ | ۷۶ | – |
بودجه مترو در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس چقدر است؟
در سال های اخیرکشورهای عربستان، امارات و قطر در کنار دیگر ابرپروژه های رایج اقتصادی به توسعه همه جانبه مترو رو آورده اند. به نقل از Arabian Business، رشد جمعیتی، اهداف بلندپروازانه اقتصادی و انتظارات شهروندان در مورد زمان رفت و آمد و برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت زندگی همگی دلایل متقاعدکننده توسعه شبکه حمل و نقل عمومی به ویژه شبکه مترو در کشورهای خاورمیانه به حساب می آیند. طبق استراتژی و برآوردها که بر اساس شبکه فعلی و نیازهای جمعیتی آتی در نظر گرفته شده، شبکه مترو در شهرهای سه شهر ریاض، دوحه و دبی از ۴۰۰ کیلومتر فعلی به ۱۱۰۰ کیلومتر خواهد رسید. این بدان معناست که تا سال ۲۰۳۰ مبلغ ۲۲۰ میلیارد دلار در پروژه های مترو این سه شهر سرمایه گذاری خواهد شد.
علی رغم سرمایه گذاری هنگفت سه کشور متمول عربی حاشیه خلیج فارس برای توسعه کلان مقیاس خطوط مترو، این باور در میان کارشناسان حمل و نقل شهری وجود دارد که سیستم قطار شهری در این شهرها کارایی اقتصادی آنچنانی ندارد، چرا که پایه گذاری شبکه حمل و نقلی شهرهای مدرن عربی با الگوگیری از مدل شهرهای آمریکایی (به استثنای نیویورک سیتی) صورت گرفته که وابستگی به خودرو در آن حرف اول را می زند، به نحوی که زندگی نرمال در این مناطق وابستگی به خصوصی به خودرو دارد.
