به گزارش وطن شهر و به نقل از ایسنا، استفاده هزاران نفر از شهروندان در شب‌های جنگی تهران از مترو به عنوان پناهگاه؛ نشان می‌دهد که سازه‌های شهری تا چه حد می‌توانند کارکردهای دوگانه داشته باشند. کارکرد نخست در نقش مستقیمی است که برای آنها تعریف شده و کارکرد دوم هم در زمان بحران؛ اما در کل این پرسش قابل طرح است که این کارکردهای چندگانه در سازه‌های شهری پایتخت نیز وجود دارد؟
به گفته مدیران شهری، اکثر ایستگاه‌های مترو در زمان بحران‌های طبیعی مثل زلزله ایمن هستند. با این حال آیا سازندگان مترو به بحران های غیرطبیعی مثل جنگ هم توجه داشته‌اند؟ صادقی طریق ازلی طراح تونل و ایستگاه‌های مترو و مجری سابق خط ۶ متروی تهران در پاسخ به این سوالات با اشاره به ظرفیت‌های ایستگاه‌های مترو در شرایط بحرانی به ایسنا می‌گوید: ایستگاه‌های متروی تهران در برابر حملات هوایی مانند اصابت ترکش یا بمب‌های غیر نفوذگر، به دلیل ماهیت سازه‌ای زیرزمینی، از ایمنی برخوردارند.
وی ادامه می‌دهد: ایستگاه‌های مترو به دلیل قرارگیری در عمق، نسبت به سازه‌های روی سطح در برابر بارهای دینامیکی مقاوم‌تر هستند. البته باید توجه داشت که این ایستگاه‌ها برای مواجهه با بمب‌های سنگرشکن یا حملات با شدت بالا طراحی نشده‌اند و نباید این تصور ایجاد شود که می‌توانند در برابر هر نوع حمله‌ای مقاومت کنند.
وی اظهار می‌کند: تجربه‌های برخی جنگ‌ها مانند اوکراین نشان داده است که ایستگاه‌های مترو می‌توانند به صورت موقت و در زمان محدود محل امنی برای پناه گرفتن شهروندان باشند؛ اما باید دقت کرد که امکاناتی مانند آب، غذا و تهویه برای اقامت چند روز گسترده در ایستگاه‌های مترو در نظر گرفته نشده است. در جنگ اوکراین نیز مردم تنها در زمان هشدار حملات هوایی وارد ایستگاه‌ها می‌شدند و پس از پایان حمله به زندگی عادی خود باز می‌گشتند و مترو به عنوان یک پناهگاه موقت نقش ایفا می‌کرد، نه به عنوان محل اسکان بلندمدت.
وی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید برای افزایش ایمنی ایستگاه‌ها در شرایط بحرانی در نظر گرفته شود، داشتن حداقل دو ورودی مجزا است تا در صورت آسیب دیدن یکی از ورودی‌ها، شهروندان بتوانند از مسیر جایگزین استفاده کنند. خوشبختانه اکثر ایستگاه‌های جدید این ویژگی را دارند، البته مخازن اضطراری آب هم در ایستگاه‌های مترو برای اهداف آتش‌نشانی پیش‌بینی شده‌اند که این مخازن در صورت ضرورت می‌توانند برای تأمین آب شرب یا نیازهای اولیه مورد استفاده قرار گیرند، اما باید توجه داشت که طراحی اولیه آنها برای سکونت چند روزه جمعیت انبوه نبوده است.
لزوم نگاه پدافند غیرعامل در طراحی زیرساخت‌های آینده شهرها
طریق ازلی در پایان با اشاره به تجربه ایران در ساخت سازه‌های زیرزمینی در دهه ۸۰ خاطرنشان می‌کند: در آن زمان تونل‌های شهری خوبی ساخته شد، اما بسیاری از تقاطع‌های ما هنوز به صورت رو سطحی باقی مانده‌اند. اگر نگاه پدافند غیرعامل در طراحی زیرساخت‌های آینده شهرها تقویت شود و پروژه‌ها به سمت زیرسطحی شدن پیش بروند، می‌توان تاب‌آوری شهری را در برابر بحران‌ها افزایش داد.
برنامه ریزی برای تجهیز خطوط جدید به زیرساخت‌های لازم
در این باره محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران نیز در گفت‌وگو با ایسنا، بر ضرورت ارتقاء ایمنی و آمادگی ایستگاه‌های مترو در شرایط خاص تأکید دارد و می‌گوید: ما به دلیل احتمال وقوع برخی بحران‌ها، تمهیداتی را برای تجهیز ایستگاه‌های مترو در دستور کار قرار داده‌ایم. این اقدامات شامل آمادگی از نظر تجهیزات بهداشتی، دارویی و سایر مواد مورد نیاز در شرایط بحران است.
برنامه‌ریزی جدید شهرداری برای تجهیز ایستگاه‌های جدید مترو به زیرساخت‌های لازم
وی با اشاره به تغییر ماهیت تهدیدات در شرایط کنونی، به لزوم بازطراحی برخی خطوط جدید مترو با نگاه پدافندی اشاره کرده و می‌افزاید: در طراحی خطوط جدید مترو، موضوعات بهداشتی و آمادگی بحران به صورت حداکثری در حال پیش‌بینی است. یکی از مشکلات موجود در ایستگاه‌ها، نبود سرویس بهداشتی در عمق سکوهاست که در خطوط جدید تلاش می‌کنیم ایستگاه‌ها به زیرساخت‌هایی مانند تخلیه آب و فاضلاب مجهز باشند و برنامه‌ریزی برای اجرای این امکانات در ایستگاه‌های جدید مترو آغاز شده و اجرای زیرساخت‌های لازم در دستور کار قرار گرفته است.
