به گزارش وطن شهر و به نقل از همشهری آنلاین- مهدی اسماعیل پور، برای خدمات رسانی خوب و بی نقص در شبکه مترو تهران، در کنار داشتن ناوگان کافی و مناسب و توسعه خطوط و ایستگاه‌ها؛ باید برخی زیرساخت‌ها هم تامین شود و یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که ما از آن بی‌خبریم، وجود پایانه‌هایی است که در آن واگن‌ها توقف می‌کنند، سرویس و درصورت نیاز تعمیر می‌شوند؛ پایانه‌هایی که عامل کاهش سرفاصله‌های حرکت قطارها و افزایش ایمنی بهره‌برداری از آنها هستند. اما در پایتخت چه تعداد از این خوابگاه‌ها و درمانگاه‌های قطار مترو وجود دارد؟
چرا پایانه‌های مترویی مهم هستند؟
پایانه‌ها و تعمیرگاه‌های مترو حکم خوابگاه و بیمارستان را برای این ناوگان حمل‌ونقل شهری دارند. درواقع قطارها پس از سرویس‌دهی روزانه در این مکان‌ها آرام می‌گیرند و پس از آن چکاپ می‌شوند. آن دسته از قطارها هم که نیاز به تعمیرات اساسی دارند در همین محل‌ها پیچ و مهره‌هایشان باز و بسته می‌شود؛ البته کارکرد و اهمیت پایانه‌ها فقط برای پایان ساعت‌کاری قطارهای مترو نیست. وجود پایانه‌ها به طول زمان سرویس‌دهی هم کمک می‌کند تا پس از رسیدن به انتهای مسیر با سرعت بیشتری مسیر عوض کرده و در مسیر برگشت مسافران را جابه‌جا کنند؛ برای همین علاوه بر پایانه‌های مترویی فعال، ساخت چند پایانه و تعمیرگاه دیگر هم در جریان است.
نگهداری ناوگان در ۵سطح
اکنون در پایتخت ۶پایانه فعال وجود دارد که هرکدام باتوجه به امکانات و ظرفیت‌شان، ۵سطح نگهداری از ناوگان در آنها انجام می‌شود؛ به‌عنوان مثال در سطح اول از تمیز کردن، بررسی ظاهری برخی از تجهیزات یا اجزای داخلی واگن‌ها تا تعمیرات و تنظیمات جزئی انجام می‌شود. سطح ۲هم به مواردی مانند تعویض اجزای ساده، بازدیدهای ایمنی و عملیات روغن‌کاری اختصاص دارد. در سطح ۳تعمیرات پیچیده‌تر و تخصصی‌تر بوده و جایگزینی و جداسازی تجهیزات برای بازرسی یا تعمیر و استفاده از ابزارهای پیچیده نرم‌افزاری را شامل می‌شود. سطح ۴هم تعمیر تجهیزاتی است که دانش عمیق سیستم یا طراحی تجهیزات را می‌طلبد و نیازمند استفاده از ابزارهای تخصصی است. در نهایت سطح ۵شامل تعمیر اجزای قابل تعویض مانند اینورتر، بردهای الکترونیکی، عملیات بازسازی، انجام اصلاحات فنی و تغییر در دکوراسیون داخلی واگن می‌شود.
بازرسی در پایانه‌ها
دومین کارکرد پایانه‌ها و تعمیرگاه‌های مترویی بازرسی دوره‌ای ناوگان است. این قسمت از کار ۳ بخش بازرسی روزانه، ماهانه و بازرسی سالانه را شامل می‌شود. بازرسی روزانه هر ۳روز یک‌بار بوده و در آن تکنیسین‌ها جزئیات گزارش‌های سیستم پایش قطار را بررسی کرده و بازدیدهای فیزیکی داخل قطار نیز انجام می‌شود. بازرسی ماهانه یا دوره‌ای براساس میزان پیمایش قطار است و معمولا در پیمایش‌های ۱۰هزار کیلومتر، ۳۰هزار کیلومتر، ۶۰هزار کیلومتر یا ۱۲۰هزار کیلومتر انجام می‌شود. البته بازرسی تجهیزات و تعمیرات جزئی در این مرحله انجام می‌شود. بازرسی تجهیزات برای اجزایی که فرسودگی و استهلاک آنها به‌صورت ظاهری و بازرسی چشمی قابل تشخیص است، نظیر چرخ‌ها، کفشک ترمزها و… و بازرسی‌های سالانه هم وسیع‌تر بوده و مانند دمونتاژ و مونتاژ برخی از اجزا و سیستم‌ها از عمق بیشتری برخوردار است.
ظرفیت و کاربری پایانه‌های فعال:
-تعداد پایانه‌های متروی پایتخت: ۶ پایانه
-طول مسیر ریلی: ۳۱کیلومتر
ظرفیت هر پایانه به‌طور میانگین: ۳۰تا ۳۵رام قطار
۶پایانه فعال تهران چه مشخصاتی دارند؟
۱.پایانه صادقیه
کاربری: پارکینگ و تعمیرگاه
مساحت: ۲۴هکتار
طول مسیر ریلی: ۱۵کیلومتر
تعمیرات سطوح ۲، ۳و۴(خط ۲)
۲.پایانه فتح آباد
کاربری: پارکینگ و تعمیرگاه
مساحت: ۴۴هکتار
طول مسیر ریلی:۲۹کیلومتر(همراه با پایانه علی‌آباد)
تعمیرگاه جامع، تعمیرات تمامی سطوح (خط یک)
۳. پایانه علی‌آباد
کاربری: تعمیرگاه
مساحت: ۱.۷۸هکتار
۴. پایانه دردشت
کاربری: پارکینگ
مساحت:۷ هکتار
طول مسیر ریلی:۱۶
۵. پایانه شهید کلاهدوز
کاربری: پارکینگ
مساحت:۱۴.۴هکتار
طول مسیر ریلی:۱۳کیلومتر(همراه با پایانه اکباتان)
تعمیرات سطوح ۲-۳-۴(خط ۴)
۵. پایانه اکباتان
نوع کاربری: پارکینگ
مساحت: ۷هکتار
فکت: پایانه گلشهر در خط ۵هم ساخته شده که بهره‌برداری از آن با قطار شهری کرج است.
پایانه‌های درحال ساخت: ۴پروژه
فاز دوم پایانه شهیدکلاهدوز:
وضعیت: درحال آغاز عملیات اجرایی
زمان بهره‌برداری: ۸ماه آینده از فاز اول (درصورت تامین منابع مالی)
پایانه دولت‌آباد (تعمیرگاه جامع) : تعمیرات تمامی سطوح (خط ۶)
وضعیت: پیشرفت ۱۵درصدی در اجرا
زمان بهره‌برداری: اواخر۱۴۰۴از فاز اول (درصورت تامین منابع مالی)
پایانه آزادگان (تعمیرگاه جامع) : تعمیرات تمامی سطوح (خط ۳)
وضعیت: میزان پیشرفت ۱۵درصدی پروژه
زمان بهره‌برداری: سال ۱۴۰۴از فاز اول (درصورت تامین منابع مالی)
پایانه ورزشگاه تختی: تعمیرات سطوح ۲-۳-۴(خط ۷)
وضعیت: میزان پیشرفت ۱۰درصدی پروژه
زمان بهره‌برداری: سال ۱۴۰۵(درصورت تامین منابع مالی)
دلایل ساخت پایانه و پارکینگ برای خطوط مترو:
۱- انجام بازدیدهای منظم ادواری (هفتگی، ماهانه و سالانه)
۲- افزایش ضریب اطمینان سلامت ناوگان
۳- کاهش سرفاصله حرکتی خطوط
۴- ایجاد مکان‌هایی برای توقف شبانه قطارها و تعویض خط رفت و برگشت حرکت قطارها در طول روز
۵- تسهیل فرایند شست‌وشو و تعمیرات قطارها
عددی
۴۰تا ۵۰درصد کاهش سرفاصله حرکت قطارها در خطوط هفتگانه با تکمیل پایانه‌ها و تامین ناوگان موردنیاز فراهم می‌شود.
تأثیر تکمیل پایانه‌ها و تامین ناوگان موردنیاز برای مسافران مترو:
۱- انتظار کمتر در ایستگاه‌ها
۲- ازدحام کمتر در ایستگاه‌ها و واگن‌ها
۳- تسریع در زمان رسیدن به مقصد
۴- افزایش ایمنی بهره‌برداری از ناوگان مترو
تأثیر تکمیل پایانه‌ها بر عملکرد ناوگان:
– فرایند تعمیر و اورهال ناوگان سرعت می‌گیرد
-رفت و برگشت قطارها در خطوط ایمن‌تر شده و با فاصله زمانی کمتری صورت می‌گیرد.
وضعیت فعلی سرفاصله حرکت قطارها:
خط یک: حدود ۵دقیقه
خط ۲: حدود ۵دقیقه
خط ۳: حدود۵دقیقه
خط ۴: حدود۵دقیقه
خط ۵: حدود ۱۰دقیقه
خط ۶: حدود۱۱دقیقه
خط ۷: حدود ۱۲دقیقه
وضعیت سرفاصله حرکت قطارها با تکمیل پایانه‌ها و تأمین ناوگان:
خط یک:۳تا ۴دقیقه
خط ۲: ۳تا ۴دقیقه
خط ۳: ۳تا ۴دقیقه
خط ۴: ۳تا ۴دقیقه
خط ۵: حدود ۱۰دقیقه
خط ۶: حدود ۶دقیقه
خط ۷: حدود ۷تا ۸دقیقه
