این گزارش مرور اقدامات انجام‌شده برای تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی در دوران ۲۵ ماهه علیرضا زاکانی و ۳۰ ماهه پیروز حناچی در شهر تهران است.
به گزارش وطن شهر و به نقل از شهر، شهردار سابق تهران معتقد بود «آلودگی هوا» و «ترافیک» در صدر مطالبات تهرانی‌هاست؛ چاره اما از نگاه حناچی توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و برقی‌سازی ناوگان بود.
وی در گفت‌وگو با جماران عملکرد دوران خود را در حوزه توسعه ناوگان مثبت ارزیابی اما گزارش روشنی در حوزه برقی‌سازی ارائه نکرد. حناچی البته منتقد جدی عملکرد زاکانی در همه حوزهای حمل‌ونقل عمومی است. تا چه اندازه اما این انتقادات به‌جا است؟ عملکرد ۲۵ ماهه علیرضا زاکانی در حوزه برقی‌سازی ناوگان و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، تا چه اندازه قابل مقایسه با کارنامه ۳۰ ماهه پیروز حناچی در شهرداری تهران است؟
اول| مترو؛ مهم‌ترین ابزار کنترل ترافیک
هیچ‌کدام از دیگر مُدهای حمل‌ونقل قابل مقایسه با خطوط تونلی پایتخت نیست؛ خطوطی که می‌تواند میلیون‌ها سفرِ شهروندان تهرانی را میزبانی کند. از دهه هفتاد ساخت و بهره‌برداری از نخستین ایستگاه‌های مسیر زیرزمینی پایتخت آغاز شد. خط ۵ اولین مسیر متروی پایتخت بود که اسفندماه ۱۳۷۷ برای جابجای مسافران از تهران به کرج و بالعکس به‌بهره‌برداری رسید. قالیباف متروی تهران را با افتتاح ۷ ایستگاه از خط ۷ تکمیل و تحویل شورای اصلاح‌طلبان داد. این افتتاح‌ها چندان دوام نیاورد؛ همه ایستگاه‌های خط ۷ با روی کار آمدن شورای پنچم به بهانه مشکلات مرتبط با ایمنی، تعطیل شد.
تمام تلاش شهرداران منتخب این شورا در واقع تکمیل و بازگشایی هفت ایستگاه افتتاح‌شده در دوران قالیباف (میدان صنعت، دانشگاه تربیت مدرس (گیشا)، شهید نواب صفوی، کمیل، بریانک، میدان محمدیه و بسیج) و افتتاح ایستگاه‌های تقریباً آماده خط ۶ بود. روایت پیروز حناچی در این‌باره شنیدنی است.
وی در مصاحبه با جماران می‌گوید: «حدود ۴۰ کیلومتر به طول مترو اضافه کردیم؛ البته اولویت یکِ ما نبود. هر چند لازم بود و کلنگ خط ده را برای شروع زدیم و حدود ۳۹ ایستگاه را به بهره‌برداری رساندیم. این ایستگاه‌هایی بودند که از قبل کارهای عمرانی‌شان انجام شده بود، اما ایستگاه آماده بهره‌برداری نبود. مثلاً هواکش‌ها آماده نبود و نازک‌کاری هم نشده بود. در دوره ما این ایستگاه‌ها تکمیل شد و در مجموع ۳۹ ایستگاه در دوره ما به بهره‌برداری رسید.»
حناچی به‌صورت ضمنی به اینکه این ایستگاه‌ها در زمان قالیباف قبلاً افتتاح شده بودند، را می‌پذیرد. با این وجود بالمجامله همین آمار را به‌عنوان دستاورد ۳۰ ماهه پیروز حناچی یادداشت می‌کنیم.
اما عملکرد ۲۵ ماهه علیرضا زاکانی در حوزه مترو چگونه بوده است؟ افتتاح ۱۴ ایستگاه متروی جدید و یک ایستگاه متروی پرند؛ ۱۳ ورودی برای ایستگاه‌ها، به‌همراه ۴۱ کیلومتر مسیر تونلی جدید.
مهم‌ترین اقدام این دور از مدیریت شهری، پیگیری برای تأمین واگن‌های مترو است. بدیهی است ازدحام ایستگاه‌ها و کاهش سرفاصله قطارها، جز با تزریق واگن‌های جدید میسر نخواهد شد. جایی که آقای حناچی می‌گوید تنها موفق به وارد کردن ۷۸ دستگاه واگن جدید شده است. اما دوره جدید مدیریت شهری توانست در سفر به چین با پرداخت ۱۵درصد پیش‌پرداخت لازم، قرارداد تأمین ۷۹۱ دستگاه واگن را نهایی کند. واگن‌هایی که حدود یک‌سال دیگر وارد خطوط تونلی پایتخت شده و عملاً ظرفیت متروی تهران را دو برابر خواهد کرد. بعلاوه مسیر اورهال واگن‌های فرسوده نیز در جریان بوده و ماهی ۶ رام قطار (۵ قطار AC و یک قطار DCپلاس) تحویل مردم می‌شود.
دوم| اتوبوس؛ ساده، در دسترس و کار راه‌انداز
بیشترین آمار اتوبوس‌های پایتخت مرتبط با دوران شهرداری قالیباف است. وقتی در خیابان‌ها حدود ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس مشغول فعالیت بود. از این مقدار اما تنها حدود ۱۸۰۰ دستگاه اتوبوس فعال تحویل ششمین دوره مدیریت پایتخت شد. پیروز حناچی می‌گوید روی هم رفته ۲۵۰ دستگاه اتوبوس جدید در دوران مدیریت او خریداری و به ناوگان پایتخت تزریق شده ۵۰۰ دستگاه نیز اورهال شده است.
آن‌طور که علیرضا زاکانی شهردار تهران می‌گوید، سربند اقدامات ۲۵ ماه گذشته تعداد اتوبوس‌های فعال پایتخت به ۳۰۰۰ دستگاه رسیده است. حدود ۶۷۰ دستگاه اورهال شده و این روند تا اورهال ۵۰۰ دستگاه دیگر تا پایان سال ادامه دارد. هم‌چنین ظرف همین دو ماه گذشته، بیش از ۲۰۰ دستگاه اتوبوس جدید (۹۷ دستگاه از محل وزارت کشور، مابقی خرید شهرداری) به ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه شده است.
از قراردادهای جدید نیز نباید غافل شد؛ جایی که شهردار تهران از امضای قرارداد و پرداخت قسط اول برای خرید ۳۰۰۰ دستگاه اتوبوس جدید در تهران خبر داده است. ارزش ریالی مجموع این قراردادها حدود ۲۸هزار میلیارد تومان است. گفته می‌شود تا ۱۵۰۰ دستگاه از این مقدار، تا انتهای سال دست شهرداری را خواهد گرفت. هم‌چنین شهرداری تهران برای خرید ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس برقی هم از مجموعه‌های دانش‌بنیان داخلی قرارداد امضا کرده است.
آن‌طور که تشکری هاشمی رئیس کمیسیون عمران و ترافیک شورا گفته، حتی بیشتر از میزان مقرر در قرارداد، پیش‌پرداخت برای اتوبوس‌های برقی پرداخت شده و ۵۰ دستگاه آن بزودی وارد خط جمهوری خواهد شد.
هم‌چنین هرمزی معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران از رایزنی‌ها برای واردات ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس برقی نیز از چین خبر داده است.
سوم| برقی‌سازی به کجا رسید؟
حناچی گزارش روشنی از موضوع برقی‌سازی ارائه نمی‌دهد؛ البته در گفتگو با جماران آن را تجربه استفاده‌شده شهرهای مهم جهان و راهکار اصولی کنترل آلودگی هوا می‌داند. مثلاً چین که روزگاری قبل از سال ۲۰۰۰ از آلوده‌ترین شهرهای جهان بود. با یک برنامه بلندمدت و با برقی‌سازی ناوگان (و البته ارتقای کیفیت نیروگاه‌ها) امروز به یک الگو برای دیگر کلانشهرهای جهان بدل شده است. در مقابل در ششمین دوره مدیریت شهری اقدامات مؤثری بویژه برای فراهم کردن زیرساخت‌های برقی شهر فراهم شده است.
آن‌طور که علیرضا زاکانی می‌گوید عملیات نصب جایگاه‌های شارژ خودروی برقی در نقاط مختلف دنیا آغاز شده و تا انتهای سال بعد به ۱۷۰۰ ایستگاه شارژ در نقاط مختلف شهر با ۵۰۰۰ پورت شارژر خواهد رسید.
زیرساخت مهمی که نقش اساسی برای ترغیب شهروندان در برقی‌سازی وسایل حمل‌ونقل خواهد داشت. هم‌چنین شهرداری تهران برای تأمین ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس برقی، ۵۰ هزار تاکسی برقی و ۴۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت برقی (با اولویت موتورهای کار) تفاهم کرده است. هم‌چنین در تفاهم با وزارت دفاع موضوع «سواپ باتری» برای موتورهای کار در حال اجرا است. به این ترتیب هزینه تمام‌شده هر موتورسیکلت برقی و هزینه‌های جانبی آن تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت. از اتوبوس‌های برقی هم ۵۰ دستگاه همین روزها وارد خط جمهوری خواهد شد.
در مدیریت ترافیک و آلودگی، مسأله اساسی تنها تأمین زیرساخت نیست؛ اگرچه که مهم‌ترین موضوع است. در کنار اینهمه نباید از مدیریت سفر و هوشمندسازی غلفت کرد. برای این موضوع نیز در ماه‌های اخیر در قالب راه‌اندازی کیف پول شهروندی و اپلیکیشن ویژه درخواست شاتل‌تاکسی یا پرداخت آنلاین مترو صورت گرفته است. اقداماتی که می‌تواند به مدیریت «تقاضای سفر» و به تبع کاهش ترافیک کمک کند.
