به گزارش وطن شهر و به نقل از شرق, سال‌هاست که مدیران شهری از اتمام عمر پل‌های قدیمی تهران سخن می‌گویند و معتقدند این پل‌های قدیمی، موقت بوده‌اند و باید پرچیده شوند.
حتی کمیسیون عمران مجلس هم به موضوع فرسودگی پل‌های سواره‌روی تهران ورود کرد و یکی از اعضای وقت این کمیسیون اعلام کرد که برخی پل‌های ماشین‌روی تهران، فرسوده شده‌اند و امکان جایگزینی برای برخی پل‌های تهران وجود ندارد و ترافیک پایتخت باید به زیرزمین منتقل شود.
قرار بود برخی از این پل‌ها جمعآوری شوند، اولین پلی که در لیست جمعآوری بود، پل تقاطع حافظ و طالقانی بود. قرار بود ابتدای امسال دیگر نشانی از این پل نباشد اما مدیران شهری به این نتیجه رسیدند که دوباره مطالعات ترافیکی حذف آن را به‌روزرسانی کنند.
به تازگی سید جعفر تشکری‌هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران درخصوص پل‌های ناایمن تهران گفته است: در تهران پل‌هایی که نیاز به ایمن‌سازی دارد، ایمن‌سازی آنها در حال انجام است و معاونت فنی و عمرانی به صورت مستمر در حال انجام کار است اما چند پل فلزی وجود دارد که عمر مفید آنها تمام شده و ارزش ترافیکی ندارند و شهر را زشت کرده‌اند. برای مثال پل مقابل دانشگاه امیرکبیر، عمر مفیدش را از دست داده و در برنامه سال جاری شهرداری تهران موظف به جمعآوری این پل شده است. قرار بر این شد تا پیامدهای ترافیکی این پل مجددا بررسی شود. اما متأسفانه پاسخی از این موضوع نیامد و وارد شرایط بحرانی شدیم. زیرا در شش ماه دوم سال نمی‌توان این اقدام را انجام داد و با این حساب شهرداری را موظف کرده‌ایم تا سریعا اقدامات لازم برای برداشت و جمعآوری این پل‌ها را آغاز کند. جمعآوری پل حافظ – طالقانی در سال ۹۸ در شورای عالی ترافیک هم مصوب شده است. تهران ۷۵۳ پل دارد که عمر برخی از آنها به بیش از ۶۰ سال می‌رسد، تهران پیش از انقلاب تنها ۳۹ تقاطع و ۴۷ پل داشت اما حالا این عدد به ۵۵۱ پل و ۳۳۳ تقاطع می‌رسد.
از ۷۵۳ پل موجود در تهران ۴۵ درصد بتنی و ۵۵ درصد فلزی هستند، ۱۹ پل در سال‌های ۹۳ تا ۹۶ مقاوم‌سازی شده و از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ نیز چهار پل مقاوم‌سازی شده و در سال ۱۴۰۱ نیز مقاوم‌سازی ۱۴ پل فعال و ۸۰ تعمیر تخصصی نیز انجام شده بود.
مدیران شهری در گزارشی که از وضعیت پل‌های تهران در سال گذشته ارائه دادند اعلام کردند که ۶۶ مورد از ۷۵۳ پل موجود در تهران نیاز به مقاوم‌سازی لرزه‌ای دارند، چراکه با استانداردهای قبل از سال ۸۱ ساخته شده‌اند.
به تازگی هم مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران پژوهشی درخصوص نقش سامانه مدیریت پل‌ها در اتخاذ تصمیمات مناسب مدیریتی در کلان‌شهر تهران ارائه کرده است، در این پژوهش تأکید شده که در طول چند دهه گذشته زمانی که کشورهای مختلف جهان در راستای نوگرایی و پیشرفت در حال احداث زیرساخت‌هایی چون پل، سد، اسکله تونل‌ها و سایر سازه‌های زیربنایی کشورشان بودند در آن زمان اصلی‌ترین دغدغه و هدف اصلی برنامه‌ریزان و مدیران، تأمین مالی برای احداث چنین سازه‌هایی بوده است؛ اما در سال‌های اخیر با افزایش عمر سازه‌های زیربنایی ساخته‌شده و بروز خرابی در آنها اهمیت موضوع تعمیر و نگهداشت، مقاوم‌سازی و بهسازی و برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از آنها بیش از پیش احساس میشود، در میان سازه‌های زیربنایی، پل‌ها دارای اهمیت راهبردی خاصی هستند؛ چراکه پل‌ها به عنوان نقاط اتصال شبکه حمل‌ونقل در شهرها نقش بسیار مهمی در ایجاد تسهیلات و خدمات‌رسانی به افراد جامعه دارند و ارزیابی عملکرد پل‌ها در شرایط محیطی مختلف و اعمال بارهای متفاوت نشان می‌دهد که در مورد خرابی‌های پل‌ها، لازم است ضمن تأکید بر طراحی و اجرای مناسب پایش و کنترل‌های منظم و دوره‌ای نیز انجام گیرد، به گونه‌ای که در بسیاری از پل‌های کشور به دلیل عدم مدیریت مناسب تعمیر و نگهداشت پل‌ها دامنه نارسایی‌ها و ایرادات فنی در پل‌ها به تدریج گسترش یافته و منجر به کاهش مقاومت و افزایش احتمال گسیختگی ناگهانی و فاجعه‌آمیز نابودی مصالح و آسیب‌دیدگی پل‌ها در اثر عوامل مختلف در حوزه بهره‌برداری شده و همچنین سبب کاهش عمر مفید و دوام پل‌ها شده است.
در این گزارش آمده است که با توجه به وضعیت لرزه‌خیزی شهر تهران و اهمیت پل‌ها از منظر راه‌های ارتباطی ضروری است سامانه و سیستمی جهت استفاده بهینه از منابع موجود به منظور مدیریت تعمیر و نگهداشت پل‌ها توسعه یابد، در این صورت نیاز است بازرسی‌های دوره‌ای از مشخصات فنی پل‌های شهر تهران انجام شود. سیستمی که برای بهینه‌سازی استفاده از منابع موجود جهت بازرسی، نگهداری بازسازی و تعمیر پل‌ها طراحی شده، سیستم مدیریت پل نامیده میشود. هدف از ایجاد این سامانه طراحی و توسعه ابزاری برای مدیریت شهری است که به وسیله آن می‌توان وضعیت کلی و جزئیات مشخص از هر پل را در شبکه راه‌ها پایش و کنترل کرد.
دو عاملی که ایجاد توسعه سامانه مدیریت پل‌ها را پیچیده می‌کند، یکی بزرگی و پیچیدگی بانک اطلاعاتی است که وضعیت سازه را مشخص می‌کند و دیگری طبیعت متغیر سازه‌ها از نظر نوع سیستم طراحی و مصالح به کار گرفته‌شده است. بدون وجود یک سیستم مناسب مدیریت پل‌ها، در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بازرسی نگهداری و تعمیر پل‌ها با توجه به تعداد زیاد پل‌ها و متغیربودن شرایط آنها اتخاذ تصمیم مناسب مدیریتی و به دنبال آن تخصیص بودجه درخصوص مدیریت بهره‌برداری پایش تعمیر و نگهداشت مقاوم‌سازی و بهسازی نیز به درستی و بر اساس معیارهای منطقی امکان‌پذیر نیست.
در این گزارش آمده است: در ایران سامانه‌ای مناسب جهت ذخیره اطلاعات فنی پل‌ها شامل شناسنامه فنی خرابی‌ها، بازرسی و پیشنهاد روش‌های مناسب تعمیر و نگهداری موجود نیست و در صورت وجود نیز هنوز کارایی و بهره‌وری عملکردی مناسب را نداشته، همچنین داده‌های دقیقی در مورد هزینه‌های مختلف تعمیر و نگهداری پل‌ها جمعآوری و بایگانی نشده و به این سبب در مورد رابطه و نسبت این هزینه‌ها نمی‌توان اظهارنظر مستندی انجام داد. به منظور تدقیق اطلاعات سامانه مدیریت پل‌ها لازم است با استفاده از فناوری‌های نوین پل‌ها به صورت هوشمند مورد پایش سلامت قرار گیرند و با روش‌های مختلف پایش سلامت سازه‌ها بسته به نوع محل و شرایط پل‌ها در صورت وجود یا پیش‌بینی خرابی اطلاعات مربوطه به سامانه مدیریت پل‌ها ارسال شود و با استفاده از روش‌های هوش مصنوعی این داده‌ها تحلیل و پردازش شود.
با توجه به اینکه پایگاه داده سامانه مدیریت پل‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای این سامانه است باید اطلاعات مختلف مربوط به پل‌ها از طریق سامانه‌های هوشمند جمعآوری شود. یک دسته از اطلاعات در این خصوص موارد مرتبط با خرابی‌های پل‌هاست.
پژوهشگران در این گزارش پیشنهاد کرده‌اند: با توجه به تعداد زیاد پل‌های شهر تهران، به صورت هوشمند و با استفاده از روش‌های نوین پایش سلامت سازه از انواع مختلف پل‌ها انجام میشود، دانستن علت‌ها و سازوکارهای خرابی انواع نارسایی‌های پل‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است که به عنوان مثال بعضی از عوامل محیطی بار ترافیکی تکتونیکی و… که موجب ایجاد خرابی در بتن می‌شوند؛ عبارت‌اند از خوردگی فولاد در بتن، یخ‌زدن و آب‌شدن، حمله سولفاتی، هوازدگی ناشی از نمک جمع‌شدگی گرادیان حرارتی و واکنش سنگدانه با خمیر سیمان که سرانجام این تأثیرات متقابل فیزیکی – شیمیایی ترک‌خوردگی و زوال بتن است؛ همچنین بتن‌ریزی در هوای گرم سبب کاهش کارایی آن میشود که نیاز به مقدار آب در مخلوط‌ها را افزایش می‌دهد و باعث افزایش تخلخل و در نتیجه کاهش مقاومت و دوام بتن میشود.
نظر به اینکه پل‌ها در معرض شرایط جوی هستند اختلاف درجه حرارت باعث بروز تغییر شکل متفاوت میشود؛ همچنین آب و هوای گرم، روی سطح عرشه در معرض تابش مستقیم آفتاب به شدت گرم شده و بخش تحتانی عرشه در سایه بوده و درجه حرارت کمتری دارد. گرادیان حرارتی ایجاد‌شده تنش‌های مهمی در عرشه ایجاد خواهد کرد. هرچه ضخامت مقطع پل بیشتر میشود این اختلاف درجه حرارت تنش‌های مهم‌تری در عرشه ایجاد خواهند کرد. لذا در مجموع مسئله تغییرات درجه حرارت در پل‌های پیوسته و با مقطع عرشه مستقیم ایجاد تنش‌های مهمی کرده که در طراحی باید مورد توجه قرار گیرد. نفوذ رطوبت از بین ترک‌ها به جسم پل‌های بتن آرمه، منجر به زنگ‌زدگی بیشتر میلگردها در بتن میشود. این آثار به صورت تدریجی باعث تضعیف مصالح باربر شده و می‌تواند باعث بروز مشکلات مهم شود؛ لذا لازم است در مناطق با رطوبت بالا، بازرسی دوره‌ای منظم در مورد میزان زنگ‌زدگی اجزا به عمل آید. لازم به ذکر است در مناطقی که ریزش نزولات جوی زیاد است این امر همراه با افزایش رطوبت اثر مهمی روی زنگ‌زدگی و خوردگی اجزای فلزی خواهد داشت؛ همچنین استفاده از میلگردهای غیرفلزی و به‌کارگیری ضدزنگ می‌تواند در جهت حفاظت اجزای فلزی بسیار مناسب باشد.
بر اساس مطالعات انجام‌شده در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، تدوین پیاده‌سازی و به‌کارگیری عملیاتی سامانه جامع مدیریت پل‌ها در داخل کشور یکی از نیازهای اساسی و ضروری در مبحث تعمیر و نگهداشت پل‌هاست که باید اقدام لازم در این رابطه صورت گیرد. این سامانه با هدف تأمین نیازهای بخش مدیریت نگهداری پل‌ها طراحی و ساخته شده و در بازرسی فنی پل‌ها با برداشت از اطلاعات اجزای سازه‌ای امکان شناسایی نارسایی‌ها و تشخیص علل ایجاد خرابی‌های پل را فراهم می‌آورد سپس با تحلیل اطلاعات اندازه‌گیری‌شده و معیارهای طبقه‌بندی‌شده، عملکرد اجزای سازه‌ای را درجه‌بندی کرده و وضعیت خرابی‌ها را در پل‌ها ارزیابی می‌کند، هرچند اقدامات مرتبط با استقرار سامانه جامع مدیریت پل‌ها در شهر تهران مشخصا از سال ۱۳۹۲ به نوعی در حال انجام است اما به دلایل مختلف مانند هزینه‌های بالای تجهیزات مربوط به پایش سلامت سازه‌ها امکان پیشبرد مؤثر و استفاده از آن با کارایی و بهره‌وری مناسب این سامانه همچنان محقق نشده است. با توجه به چشم‌انداز برنامه چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران (۱۴۰۱-۱۴۰۴) و بر اساس چشم‌انداز طرح جامع شهر تهران با عنوان تهران شهری دانش‌پایه، هوشمند و جهانی و همچنین مطالعه‌ای که در این مرکز درخصوص سامانه مدیریت و کنترل هوشمند خرابی پل‌ها صورت گرفته پیشنهاد شده که به منظور تعیین اولویت‌بندی و برنامه تعمیر و نگهداشت پل‌های شهر تهران جهت تخصیص بودجه مربوطه، سامانه مدیریت پل‌ها توسعه یابد و با بهره‌گیری از روش‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های اطلاعات مکانی اطلاعات مربوطه در آن سامانه بارگذاری شود.
همچنین جهت اتخاذ راهبرد هوشمندسازی و ایجاد تحول فناورانه در مدیریت شهری مطابق با چشم‌انداز برنامه چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران و نیز به منظور تسهیل و تدقیق به‌روزرسانی اطلاعات مربوط به سامانه مدیریت پل‌ها پایش هوشمند سلامت پل‌های شهر تهران بسته به نوع پل با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین و البته به صورت هدفمند صورت پذیرد.
پایش سلامت سازه در بسیاری از سازه‌ها باعث ایجاد حجم بسیار بالای داده در روز میشود. به منظور ایجاد ابزاری در اختیار متخصصان و مشاوران در کنار آنها لازم است سامانه هوشمند پشتیبان تصمیم‌گیری به عنوان بخشی از سامانه مدیریت پل‌ها و در حکم سامانه‌ای خبره و تصمیم‌ساز توسعه یابد و با استفاده از فناوری‌های اطلاعات مکانی و روش‌های هوشمند مانند هوش مصنوعی روند حل چالش‌‌های مختلف پل‌های شهر تهران در این سامانه خبره به منظور پاسخ‌دهی سریع و افزایش قابلیت اطمینان، تسهیل شود.
