تغییر فرهنگ در سبک زندگی خانواده یکی از پیچیدهترین و در عین حال جذابترین تحولات اجتماعی در دوران معاصر است. این تغییرات تحت تأثیر عوامل متعددی رخ داده و ابعاد مختلفی از زندگی را دربرگرفته است.از عوامل کلیدی محرک تغییر فناوری و دیجیتالی شدن است ، شبکههای اجتماعی و اینترنت این پدیده مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را درنوردیده و خانوادهها را در معرض سبکهای زندگی، ارزشها و هنجارهای مختلف قرار داده است. مورد بعدی را می توان دورکاری و آموزش آنلاین دانست مفهوم “خانه” را از یک مکان صرفاً برای استراحت به یک دفتر کار، مدرسه و مرکز تفریح تبدیل کرده است. سرگرمی و بازی های مجازی ، الگوهای گذران اوقات فراغت را به شدت تغییر داده و “با هم بودن” را به “کنار هم بودن” تبدیل کرده است.یکی دیگر از عوامل تحولات اقتصادی و اجتماعی است افزایش مشارکت زنان در بازار کاربعلت مشکلات اقتصادی، این امر نقشهای سنتی جنسیتی را بازتعریف کرده و منجر به تقسیم جدیدی از مسئولیتهای خانه و تربیت فرزند شده است. مورد بعدی شهرنشینی و زندگی آپارتماننشینی، سبک زندگی جمعگرا و گسترده را به زندگی هستهای و فردگراتر سوق داده است.


نکته مهم تغییر ارزشها و نگرشها است ، تأکید بر فردگرایی و تحقق خویشتن ، افراد بیش از گذشته به دنبال یافتن هویت فردی و رسیدن به آرزوهای شخصی هستند، حتی اگر این امر گاهی در تعارض با خواستههای جمعی خانواده قرار گیرد. تأکید بر کیفیت روابط به جای کمیت، خانوادهها به جای تعداد زیاد فرزند، بر تربیت و آموزش باکیفیت تعداد کمتری فرزند تمرکز میکنند.برای مقایسه این تغییر در گذشته ابعاد فرهنگ در سبک زندگی خانواده را مقایسه خواهیم کرد :
۱. الگوهای ارتباطی: _ گذشته: ارتباطات عمدتاً رو در رو، مبتنی بر احترام سلسلهمراتبی و تصمیمگیری متمرکز (معمولاً توسط پدر) بود. _ اکنون: ارتباطات دموکراتیکتر، مبتنی بر گفتوگو و مذاکره است. فرزندان حق ابراز نظر بیشتری دارند و فضای خانواده صمیمیتر اما گاهی چالشبرانگیزتر و فرزند سالاری تر شده است.۲. مدیریت مالی و مصرف: _ گذشته: درآمد معمولاً توسط سرپرست خانواده مدیریت و هزینههای خانواده بر اساس نیازهای اساسی تعیین میشد._ اکنون: اغلب هر دو زوج شاغل هستند و تصمیمگیری مالی مشارکتیتر است. هزینهکرد برای مسافرت، تفریح، آموزش و کالاهای لوکس افزایش یافته است.۳. تربیت فرزند: _ گذشته: تربیت مبتنی بر اطاعت، احترام به بزرگترها و پیروی از قوانین سختگیرانه بود. _ اکنون: تربیت “مقتدرانه” مرسومتر است که در آن به استقلال، خلاقیت و عزت نفس کودک توجه میشود. والدین بیشتر به عنوان “دوست” و “راهنما”عمل میکنند و در بعضی وقتها مغلوب تصمیم فرزندان می شوند .۴. مناسک و آیینها: _ گذشته: آیینهای جمعی (مانند مهمانیهای فامیلی بزرگ، مراسم مذهبی دستهجمعی) نقش پررنگی داشت. _ اکنون: این آیینها کمرنگتر شده یا شکل جدیدی به خود گرفتهاند. خانوادهها بیشتر به سفرهای کوتاه، جشنهای خصوصی و مراسم غیررسمی روی آوردهاند.شکاف نسلها، سرعت متفاوت تطبیق پذیری والدین و فرزندان با فناوری و ارزشهای جدید، منجر به سوءتفاهم و تعارض میشود.و فردی شدن افراطی ، ممکن است احساس تعلق و حمایت عاطقی در خانواده را تضعیف نماید. کاهش تاب آوری خانوادههای هستهای کوچکتر، در مواجهه با بحرانها (بیماری، بیکاری) آسیبپذیرترند.
تغییر فرهنگ در سبک زندگی خانواده یک فرآیند پویا و اجتنابناپذیر است. این تغییرات لزوماً به معنای “تضعیف” خانواده نیستند، بلکه نشاندهنده سازگاری و تکامل این نهاد باستانی با شرایط جدید هستند.کلید موفقیت در این گذار، یادگیری مداوم، انعطافپذیری و حفظ ارتباطات باز و صمیمانه بین اعضای خانواده است. خانوادهای که بتواند بین ارزشهای اصیل (مانند احترام و مسئولیتپذیری) و مقتضیات دنیای مدرن (مانند فردیت و برابری) تعادل برقرار کند، میتواند در این دنیای پرتغییر، کانونی امن و پرورشدهنده برای همه اعضای خود باشد.
لینک کوتاه : https://vatanshahr.ir/?p=36059