به گزارش وطن شهر و به نقل از شهر، اماکن تجمعی همواره از پتانسیل بالایی برای حادثه ساز شدن برخوردار هستند. هرچه جمعیت حاضر در محل بیشتر و یا سن افراد کمتر باشد ریسک خطر و احتمال صدمات جانی بیشتر است. اماکن آموزشی به ویژه مدارس و مهدهای کودک از جمله نقاطی هستند که همواره در معرض خطرات مختلف هستند.
کودکان و اطفال به تنهایی از عهده تامین ایمنی خود برنمی آیند و این مهم، وظیفه مسئولان و مدیران مجموعه است که با اتخاذ تدابیر خاص، محلی ایمن و عاری از خطر را برای آنان فراهم کرده و زمینه رشد و پرورش آینده سازان مملکت را فراهم کنند. در چنین وضعیتی، هم خاطر والدین و هم وجدان مسئولان در قبال انجام صحیح وظایف آسوده است.
هنوز خاطره تلخ آتش سوزی مدارس شین آباد استان فارس و همچنین شهر زاهدان و جان باختن چند تن از فرشتگان معصوم این سرزمین از اذهان پاک نشده است. بگذریم از حوادث و آتش سوزی های متعددی که در این سال ها رخ داده ولی شکر خدا تلفات جانی در پی نداشته است. مدیران و متولیان هر مجموعه ای از جمله مدارس باید بدانند که مسئولیت هر حادثه و اتفاقی که در آن محل رخ دهد با آنان بوده و باید پاسخگو باشند و قطعاً این نکته را نیز می دانند که همیشه پیشگیری بهتر و موثرتر از درمان است.
در این نوشته قصد داریم که بیشتر در باب نکات ایمنی در مدارس صحبت کنیم. ایمنی در مدارس را به می توان به چهار بخش تقسیم کرد:
ایمنی در ساختمان
- مصالح بکار رفته در ساختمان مدارس باید از انواع مقاوم در برابر شعله و حرارت باشد.
- تمام طبقات باید دارای راه پله ها و مسیرهای خروجی متناسب با حاضرین باشد. به گونه ای که امکان تخلیه اضطراری همه حاضران در زمان کوتاه میسر باشد.
- بخش های پرخطری مانند موتورخانه، آزمایشگاه، آشپزخانه، کارگاه، انبار و… باید از بخش های آموزشی مجزا بوده ودرصورت امکان درخارج از ساختمان اصلی باشد.
- مصالح بکار رفته در نازک کاری باید از انواع غیرقابل اشتعال (مانند گچ یا کاشی) باشد و از بکار بردن مصالح قابل اشتعال مانند تخته و موکت خودداری شود.
- طبقه بندی دانش آموزان در مدارس باید به گونه ای باشد که مقاطع کلاس اول و دوم در طبقه همکف بوده و سایر مقاطع در طبقات بالاتر حاضر شوند.
- از برگزاری کلاس در طبقات منفی خودداری کنید.
- سالن های همایش و نمازخانه ها باید دارای چندین درب خروجی بوده و در طول مراسم همواره باز باشند.
- تمام پله ها دارای نرده کناری باشد. این نرده ها حتماً باید به صورت عمودی بوده که کودکان نتوانند از آن بالا بروند و از نصب نرده های افقی خودداری شود.
- لبه پله ها با تکه ای لاستیک (ترمز پله) پوشانده شود که مانع لیز خوردن افراد شود.
- تمام پنجره ها و نورگیرها باید نرده های فلزی با قابلیت باز شدن در زمان اضطرار را داشته باشد.
- از نگهداری هرگونه ضایعات بویژه مواد قابل اشتعال در راهروها و زیرپله ها خودداری شود.
- هیچ گونه چاه و گودالی در محوطه مدارس نباید وجود داشته باشد و درصورت بودن، حتماً اطراف آن را کاملاً محصور نمایند و برای آن درپوش درنظر بگیرید.
ایمنی در تاسیسات و وسایل گرمایشی
۱. درب های اتاق تاسیسات از نوع فلزی و مقاوم بوده و دو سوم بالایی آن بسته و یک سوم پایینی به صورت مشبک و برای ورود هوا باز باشد.
۲. بهتر است اتاق تاسیسات و موتورخانه در بخشی از حیاط و دور از کلاس های آموزشی و سالن اجتماعات باشد.
۳. درصورت نیاز به مایعات قابل اشتعال (نفت و گازوئیل) برای مصرف موتورخانه، باید آن ها را در مخزنی فلزی و مخصوص که عایق کاری شده و مدفون در زمین و دور از ساختمان اصلی نگهداری کرد.
۴. از نگهداری ضایعات و مواد قابل اشتعال در قسمت تاسیسات خودداری شود.
۵. برای گرم کردن کلاس ها از وسایل گرمایشی استاندارد بدون شعله مانند شوفاژ استفاده کرده و هرگز از وسایل شعله دار و برقی بویژه بخاری های نفتی استفاده نشود.
۶. درصورت استفاده از وسایل گرمایشی شعله دار مانند بخاری های نفتی، گازوئیلی و ذغالی، حتماً پیش از آغاز فعالیت کلاس ها و زمانی که بخاری ها خاموش و سرد هستند مخازن آن ها پر شود.
۷. بخاری ها در محلی مناسب، دور از محل نشستن کودکان و دور از درب خروجی نصب شود.
۹. بخاری ها از هرنوعی که هستند باید استاندارد و کاملاً سالم بوده و حتماً دارای دودکش های مناسب و در انتها کلاهک H داشته باشند.
۱۰. بخاری ها و موتورخانه توسط افراد متخصص به صورت دوره ای بازدید شوند.
۱۱. از گرفتن غیر تخصصی انشعاب از لوله های گاز و سیم های برق خودداری شود.
۱۲. سیم کشی های برق باید از نوع توکار بوده و واگر از نوع روکار است داخل حفاظ های پلاستیکی یا فلزی محفوظ باشند.
۱۳. در تمام مسیرهای برقی فیوزهای متناسب با آمپر برق مصرفی و از نوع اتوماتیک با حساسیت بالا وجود داشته باشد.
۱۴. تمام کلیدها و پریزها دارای درپوش مناسب بوده و اتصالات برقی کاملاً عایق بندی باشد.
۱۵. اگر بخشی از سیم کشی ها و فیوزها نیاز به ترمیم یا تعویض دارد بلافاصله نسبت به آن اقدام شود و حتما از سیم های سالم و استاندارد استفاده شده و از بکارگیری سیم های تکه ای با چسب برق خودداری کنید.
۱۶. از تعویض فیوزها با انواع قوی تر یا ضعیف تر خودداری کنید. سیم کشی های تایید شده اولیه ساختمان با محاسبات لازم انجام شده و دستکاری در آن می تواند حادثه ساز شود.
ایمنی مربوط به مهدکودک
بعضی از مدارس و همچنین ادارات، دارای بخشی برای نگهداری کودکان پرسنل هستند. دانستن و اجرای این اصول کمک زیادی به جلوگیری از بروز حوادث در این نقاط می کند. البته فراگیری این اصول مربوط به تمام اماکنی است که در آن خردسالان حضور دارند مانند مهد کودک ها. بخشی از این اصول را تقدیم می کنیم:
- در محل بازی آنان کفپوش نرم پلاستیکی نصب شود.
- محل نگهداری کودکان حتماً در طبقه همکف و در نزدیکی در خروجی باشد.
- هیچگونه وسیله برقی و گرمایشی شعله دار در محل نباشد.
- حتماً فرد یا افرادی تحت عنوان مربی در محل حضور دائم داشته باشند.
- از دراختیار قرار دادن وسایل تیز، برنده و شکسته به کودکان خودداری کنید.
- اسباب بازی هایی که دارای باتری، سیم برق، نخ و طناب و… هستند خطرناک بوده و می توانند حادثه ساز شود.
- بهترین مکان برای مهدکودک، مکانی خارج از ساختمان اصلی و درغیر اینصورت در طبقه همکف و نزدیک مسئولان باشد.
- قطعات ریز و مدور که احتمال بعلیده شدن آنان توسط کودکان وجود دارد در دسترس آنا نباشد.
تجهیزات آتش نشانی
۱. وجود تجهیزات آتش نشانی سالم و آماده به کار نیز از عوامل مهم تامین ایمنی در این اماکن است.
۲. در تمام بخش ها و طبقات مدارس باید به تعداد لازم و کافی واز انواع مختلف خاموش کننده های دستی وجود داشته و تمام پرسنل آن مجموعه باید به کار این وسایل آشنایی داشته باشند.
۳. در همه طبقات شیلنگ آب تحت فشار وجود داشته باشد.
۴. بهتر است در مدارس، به ویژه مدارس بزرگ سیستم اعلام اتوماتیک فعال موجود باشد.
۵. دقت شود که پس از پایان ساعت کار مدارس، تمام وسایل گرمایشی و برقی اضافه خاموش شود.
۶. دقت کنید که خاموش کننده ها در موعد مقرر شارژ و آماده به کار شوند.
د) آموزش مسئولان و معلمان مدارس:
۱. کلیه معلمان و مسئولان مدارس و اماکن آموزشی باید دوره های لازم ایمنی را گذرانده و آمادگی لازم را در برخورد با حوادث داشته باشند.
۲. از مهم ترین نکات در زمان حوادث، تخلیه فوری افراد است که معلمان و مسئولان باید با احتیاط کامل نسبت به انجام آن اقدام کنند.
۳. . برگزاری مانور حوادث با همکاری سازمان آتش نشانی در حفظ آمادگی مسئولان مدرسه بسیار موثر است.
سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران همه ساله و در طول سال تحصیلی با حضور در مدارس نسبت به آموزش های ایمنی به دانش آموزان در مقاطع مختلف اقدام می کند. این کار بسیار موثر است اما به تنهایی کافی نیست.
از مدیران محترم آموزش و پرورش انتظار می رود که اهمیت بیشتری به این مهم بدهند. مقاوم سازی مدارس قدیمی و ایمن سازی کلیه مدارس (دولتی و خصوصی) از مهم ترین موارد است. مدارس زیادی مشکلات ناایمنی کوچکی داشته اند که به دلیل بی توجهی به آنها متاسفانه از همان بخش ها آسیب دیده اند. مشکلاتی که رفع آن نه زمانبر است و نه چندان هزینه بر. فقط اراده می خواهد و اعتقاد. اما گاهی مشاهده می شود که نسبت به رفع همان موارد کوچک نیز اهتمام داده نمی شود.
گذشته از بحث ایمنی مدارس، مسئله گنجاندن مباحث ایمنی در کتب درسی دانش آموزان است. این مباحث که باید به فراخور درک دانش آموزان مقاطع مختلف طراحی شود وقتی توسط معلمان و دبیران تدریس شود قطعاً در ذهن فراگیران ماندگار خواهد بود.
سازمان آتش نشانی تهران بارها اعلام کرده که آماده هرنوع همکاری با مجموعه آموزش و پرورش بوده و از هیچ گونه کمکی در این خصوص فروگذار نمی کند. دانش آموزانی که در این مدارس مشغول به تحصیل هستند فرزندان ما و آینده سازان مملکت هستند و بر همه ماست که از سلامت آنان به بهترین نحو ممکن محافظت کنیم.
