به گزارش وطن شهر و به نقل از روزن آنلاین، به زبان اهل تحقیق، متغیر اصلی انتخابات شوراهای شهر در ایران میزان مشارکت و البته حساسیت عمومی نسبت به مدیریت شهری است و میتوان گفت در هر دو مورد (به ویژه مورد دوم) مقدار این متغیر آنچنان پایین است که بحث از انتخاب مستقیم و غیرمستقیم تاثیر چندانی روی نتیجه انتخاب نخواهد گذاشت.
تا جایی که من تاریخ میدانم این بیتوجهی ارتباط چندانی به شرایط کوتاهمدت ندارد. حاکمان ایالات محلی و شهرها در تاریخ ایران مسئول ستاندن مالیات از یکسو و عامل فساد و سوءاستفاده شخصی از آن از سوی دیگر بودهاند. شاید هم از این روست که بسیاری از حاکمان محلیِ شناختهشده در تاریخ جدیدتر ایران معمولاً بدنام و نماد ظلم و سرکوب هستند. با همین استدلال اگر امیدی به سیاست بوده، این امید به دولت مرکزی و شخص شاه وابسته میشده که برخورد مستقیم با مردم محلی نداشته است.
این شرایط برخلاف تاریخ جدیدتر اروپاست که در آن دولتهای ملی معمولاً ائتلافی از دولتهای محلی کهنتر از خود هستند. گفته میشود مردمسالاری بسیاری از آن کشورها ریشه در دولتهای محلی دارد که هنوز هم اهمیت خودشان را حفظ کردهاند و گاه عصیان هم میکنند!
اگر اروپاییها پس از مواجهه با قدرتهای ملی شرقی، از دولت محلی ضعیف به دولتهای ملی قدرتمندتر رسیدند، ایرادی هم ندارد که کشور ما هم مدیریتهای محلی توانمند داشته باشد. ولی همانگونه که اروپاییها دوران گذاری داشته و همچنان دارند، ما هم دورن گذاری خواهیم داشت تا به مدیریتهای محلی توانمند برسیم و در این دوره به جای آنکه بیمحابا به نهادهای مدنی محلی قدرت دهیم، بهتر است ارتباط آن را با دولت مرکزی حفظ کنیم. قانون فعلی از این نظر احتیاط موجهی داشته است: الزام تایید شهردار توسط وزارت کشور یا استانداری، حفظ سیاستگذاری در اختیار دولت و… .
این بدان معنا نیست که نباید اختیارات شوراها و یا اختیار مردم برای انتخاب شهردار را افزود. بحث در این است که تا زمانی که قدرت محلی و مسئولیتهای آن و تمایزات آن از دولت مرکزی برای مردم معنادار نشده، لزومی هم نخواهد داشت که انتقال قدرتی صورت بگیرد.
در این زمینه ممکن است همۀ شهرهای ایران یک رفتار نداشته باشد و عادلانه هم این است که هر شهر و استان بسته به علاقه و توجهی که نسبت به مدیریت محلی خود دارد از اختیارات بیشتری هم برخوردار باشد. برای این دوران گذار یک پیشنهاد این است که اختیارات شوراها با توجه به میزان مشارکت آنها تعیین شود.