به گزارش وطن شهر، متروی پکن با ۱۸ خط، ۵۵۴ کیلومتر طول، ۳۳۴ ایستگاه و جابه‌جایی روزانه به طور متوسط ۵۴۴/۱۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ شلوغ‌ترین مترو در جهان و از نظر طول مسیر پس از شانگهای مقام دوم را در جهان دارد. متروی ۵۵۵ کیلومتری پکن، دومین خط متروی بزرگ و طویل جهان محسوب می‌شود و خطوط آن، بیشتر مناطق پکن را دربرمی‌گیرد. این مترو ۱۸ لاین و ۳۳۴ ایستگاه دارد. تعداد مسافرانی که این مترو در روز جابه جا می‌کند حدود ۲۷۸/۹ میلیون نفر و تعداد مسافران سالیانه‌اش چیزی در حدود ۲۵/۳ میلیارد نفر است که همین موضوع متروی پکن را به شلوغ‌ترین خط متروی جهان تبدیل کرده است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، به زودی ۱۰۵۰ کیلومتر دیگر بر خطوط ریلی این مترو اضافه خواهد شد، زیرا خط متروی فعلی (۶۹۹ کیلومتر) پکن، پاسخگوی نیازهای این شهر نیست. در ۲۲ اوت ۲۰۰۸ رکورد ۹۲/۴ میلیون نفری آن به ثبت رسید و در ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۱۹ به رکورد روزانه ۷۵۳/۱۳ میلیون نفری را ثبت کرده است.
تاریخچه
ساخت متروی پکن در سپتامبر ۱۹۵۳ میلادی توسط کمیته ی برنامه‌ریزی پکن و کارشناسانی از شوروی به عنوان پیشنهاد مطرح شد. پس از جنگ کره، مقامات چین بیشتر توجه خود را به بازسازی‌ها داخلی معطوف کردند. آن‌ها علاقه‌مند به گسترش ظرفیت حمل و نقل عمومی بودند و در عین حال مترو را به عنوان مأمن دفاعی شهر، ارزیابی می‌کردند. آن‌ها با مطالعه ی متروی مسکو و این که چطور در زمان جنگ در جهت دفاع از مردم و مقر سربازان و فرماندهان استفاده می‌شده است، تصمیم گرفتند از مترو در جهت خدمات شهری و نظامی استفاده کنند.
از آنجا که چین تجربه‌ای در ساخت مترو نداشت، از کمک‌های فنی شوروی و آلمان غربی بهره گرفت. در سال ۱۹۵۴ از مهندسان برای ارائه ی طرح دعوت به عمل آورد و از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۰ هزاران دانشجو را برای مطالعه به شوروی فرستاد. با خدشه‌دار شدن روابط چین و شوروی در سال های ۱۹۶۳-۱۹۶۰ تمام کارشناسان، شوروی را ترک کردند.
تخریب دیوار داخلی شهر پکن برای ساخت نخستین خط مترو
با چند سال تأخیر به علت وضعیت نامساعد اقتصادی و قحطی بزرگ چین، مائو، رهبر وقت چین شخصاً ساخت مترو در پکن را مورد تأیید قرار داد، اما متأسفانه نتیجه‌ای که ساخت نخستین خط متروی پکن در برداشت، تخریب دیوار تاریخی داخل شهری برای هموار کردن راه ساخت مترو بود. البته بخش‌هایی از دیوار به همراه تعدادی از دروازه‌های مهم آن حفظ شد، اما سایر بخش‌ها که مانعی بر سر راه ساخت مترو تلقی می‌شد، تخریب شدند. سرانجام کار ساخت نخستین خط متروی پکن به اتمام رسید. خط اصلی در یکم اکتبر ۱۹۶۹ همزمان با بیستمین سالگرد تأسیس جمهوری خلق چین با ۱۶ ایستگاه و ۲۱ کیلومتر تکمیل اما به دلیل مشکلات فنی با بیش از یک دهه تأخیر در ۱۹۸۱ بدون دعوت رسمی به روی عموم گشوده شد. ناگفته نماند، متروی نانجینگ (۱۹۵۸-۱۹۰۷) از لحاظ قدمت، اولین قطار شهری در این کشور بوده است.
مترو و دلایل دفاعی
زمانی که متروی پکن برای اولین بار ساخته شد، چوئن لای (نخست وزیر) گفت: «پکن، مترو را صرفاً به دلایل دفاعی ساخت. اگر برای حمل و نقل بود، خرید ۲۰۰ دستگاه اتوبوس مشکل را حل می‌کرد. با این وجود، متروی پکن امروز یکی از شلوغ‌ترین ها در دنیاست و نزدیک به ۱۰ میلیون مسافر را روزانه جابه جا می‌کند.»
سرعت ساخت مترو
سرعت ساخت مترو در تابستان ۲۰۰۱، همزمان با اعلام میزبانی پکن در بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ بیش از هر زمان دیگر بود. سه خط جدید یعنی خط ۱۰ (فاز ۱)، خط المپیک (فاز ۱، خط ۸) و خط فرودگاه همگی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۸ (قبل از المپیک ۲۰۰۸) افتتاح شدند.
مابین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸، با دریافت وام از ۴ بانک بزرگ، ۶۹/۷ میلیارد دلار صرف پروژه‌های مترو شد. بعد از اعلام بسته ی پیشنهادی اقتصادی در نوامبر ۲۰۰۸، کمیسیون برنامه‌ریزی متروی پکن کار ساخت مترو را تسریع کرد و مناطق حومه که ارزان‌تر بود را نیز مد نظر قرار داد.
از ابتدای سال ۲۰۱۷ ساخت ۳۵۰ کیلومتر خط جدید مترو در ۲۰ خط آغاز شد. این خطوط شامل گسترش خط ۳، فاز ۳ خط ۶، فاز ۲ خط ۷، فاز ۳ خط ۸، خط ۱۲، خط ۱۴ (بخش میانی غربی)، خط ۱۶، خط ۱۷، خط ۱۹، خط ۲۸، فاز ۲ خط جدید اکسپرس فرودگاه پکن، فاز ۲ خط فانگشان، خط یانفانگ، خط منتوگو و خط غربی حومه ی پکن خواهد شد .با این حال آنگونه که مقامات شهر پکن اعلام کرده‌اند، طرح توسعه تنها محدود به خطوط مذکور نخواهد شد. خطوط جدید به طور قابل‌توجهی پوشش مترو در سطح شهر پکن را افزایش خواهد داد. خطوط جدید، به ویژه در منطقه ی جنوب و غرب شهر گسترش خواهد یافت.
دو بخش از خط ۱۴ با یک خط دیگر اتصال خواهند یافت و محور جنوب شرق شهر را تشکیل خواهند داد. خط فانگشان تا سومین جاده ی کمربندی پکن گسترش خواهد یافت و با خطوط ۱۰ و ۱۶ اتصال می‌یابد.
بلیت
در ۹ ژوئن ۲۰۰۸ کنترل دستی بلیت توسط متصدیان قطع و وارد مرحله ی جدیدی شد. استفاده از بلیت کاغذی که ۳۸ سال توسط متصدیان کنترل می شد، متوقف و بلیت‌های الکترونیک با کنترل خودکار، هنگام ورود و خروج از گیت جایگزین آن شد. هر ایستگاه دارای ۲ تا ۱۵ دستگاه فروش بلیت است. این دستگاه‌ها در تمام ایستگاه‌های خطوط ۵، ۸ و۱۰ و بعضی از ایستگاه‌های خطوط ۱ و ۲ به کارت‌های یکاتونگ اعتبار هم می‌دهند.
تمامی ایستگاه‌ها مجهز به دستگاه‌های فروش هستند، با یک تماس امکان تهیه کارت‌های تک نفره و چندنفره وجود دارد.کارت تک نفره به مبلغ ۲ یوان برای همه ی خط‌ها به جز فرودگاه است. قیمت کارت در فرودگاه ۲۵ یوان می‌باشد. خط فرودگاه، فرودگاه پکن را در ۲۷ کیلومتری شمال شهر به خطوط ۱۰، ۲ و ۱۳ متصل می‌کند. مترو برای کودکان کمتر از دو سال در صورتی که با والدین همراه باشند، رایگان است.
هم اکنون، دستگاه‌های اتوماتیک در تمام خطوط، بلیت‌ها را جمع‌آوری می‌کنند. این دستگاه‌ها بلیت‌های تک-نفره، یکاتونگ و کارت‌های ICC را می‌پذیرند. مسافران می‌توانند بلیت یکاتونگ را خریداری کرده و در هر ایستگاه از طریق دستگاه، اعتبار آن را اضافه کنند. بلیت‌های یکاتونگ در بسیاری شهرها در اتوبوس نیز اعتبار دارد.
قیمت بلیت‌ها از ۳ تا ۵ یوان بستگی به خط و تعداد سفر متغیر است.
زباله به جای بلیت
روزنامه ی «چاینا دیلی» (China Daily) از راه‌اندازی «دستگاه‌های معامله معکوس» در چند ایستگاه خط ۱۰ متروی پکن خبر داده بود. این دستگاه‌ها، در قبال دریافت بطری‌های پلاستیکی، کارت متروی مسافران را شارژ می‌کنند.
وقتی مسافران یک بطری پلاستیکی را داخل دستگاه قرار می‌دهند، دستگاه پس از تشخیص بطری، آن را فشرده می‌کند و به مخزن خود می‌فرستد و مشتری نیز، به ازای هر بطری تحویل شده به دستگاه، مبلغی را در کارت متروی خود دریافت می‌کند.
این دستگاه به اندازه ی یک یخچال خانگی است و ۴۰ عدد از آن در بسیاری از ایستگاه‌های خط ۱۰ متروی پکن نصب شده است.
طراحی دستگاه به گونه‌ای است که اگر چیزی به غیر از بطری خالی درون آن قرار داده شود، دستگاه آن را قبول نمی‌کند و بیرون می‌فرستد.
نصب این دستگاه‌ها در ایستگاه‌های مترو، اولین فاز از یک پروژه ی بزرگ تر است که طی آن نصب ۲۰۰۰ دستگاه معامله معکوس در سطح شهر پیش‌بینی شده‌است. در فاز‌های بعدی نیز قرار است دستگاه‌ها علاوه بر شارژ مترو، کارت‌های الکترونیک دیگر نظیر کارت‌های اعتباری چندمنظوره برای کافه تریا، رستوران و سایر خدمات رفاهی را نیز شارژ کنند.
ساعت کار
مترو معمولاً بعد از نیمه شب تعطیل است، مگر در مناسبت‌های خاص که ساعت کار افزایش می‌یابد. اولین حرکت قطار حدود ساعت ۰۵:۳۰ بامداد و آخرین قطار ۱۰:۳۰ شب است.
ویژگی ها
– حداقل زمان انتظار برای خط یک و دو ۵/۲ دقیقه، برای خط پنج، سیزده و باتونگ ۳ دقیقه، برای خط ده، ۵/۳ دقیقه و برای خط فرودگاه ۱۵ دقیقه کاهش یافته است.
– تلفن موبایل به جز تونل‌های خط ۱ و ۲ در همه جا قابل استفاده است. این تسهیلات در تمام خطوط و ایستگاه‌ها در حال گسترش است.
– هر یک از ۱۲۳ ایستگاه مجهز به بالا‌بر، پله برقی و سراشیبی برای راحتی معلولان در استفاده از ویلچر است. در قطارهای جدیدتر فضایی برای قرار گرفتن ویلچر تعبیه شده است.
– سیستم اعلام اتوماتیک برای قطارهای جدید در تمام خطوط به جز خط ۱ وجود دارد. اعلام خودکار ایستگاه‌ها داخل تمام قطارها به دو زبان چینی و انگلیسی است.
– هر یک از ورودی‌های ایستگاه‌های متروی پکن برای شناسایی بهتر با حروف و اعداد برچسب خورده‌اند.
– به منظور ارائه ی خدمات بیشتر در هنگام حوادث، تمام فروشگاه‌های داخل مترو تعطیل شده است.
– نرده های گردان جدیدی در یکی از خطوط متروی چین نصب شده که مجهز به دوربین دوچشمی است و از هرگونه کلاهبرداری برای عدم پرداخت هزینه ی سفر جلوگیری می کند.
– کارت متروی پکن کارتی است که برای استفاده در ۱۰۰ شهر چین در نظر گرفته شده است. این کارت را در متروی شانگهای یا گوانجو هم می توانید به همراه داشته باشید.
