به گزارش وطن شهر و به نقل از همشهری آنلاین، ریحان شهر؛ طرحی نو برای آبادانی شهر که قرار است با ایده‌های خوب بانوان پایتخت اجرا شود. درواقع از ابتکارات امور زنان و خانواده معاونت اجتماعی شهرداری تهران به شمار می‌آید؛ اقدامی که می‌تواند تحول چشمگیری در افزایش کیفیت زندگی و تحقق عدالت اجتماعی در شهر ایجاد کند. رویداد ریحان‌شهر، علاوه بر بهبود شرایط شهرنشینی، امکانی را فراهم می‌آورد تا بانوان خلاق و خوش‌فکر دست در دست هم دهند و با دقت مضاعف داشته‌ها و نداشته‌های محله خود را بررسی کنند و به گوش مسئولان برسانند؛ کاستی‌هایی که اگر رفع شود رفاه و امنیت فکری را برای بانوان فراهم می‌کند. درباره کارآمدبودن طرح ریحان‌شهر و اینکه در آینده چه بازتابی خواهد داشت با دکتر محمدامین توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و دکتر مریم اردبیلی، مشاور شهردار و مدیرکل امور زنان و خانواده شهرداری تهران گفت‌وگو کرده‌ایم. 
گفته می شود که رویداد ریحان شهر اساسا برای بهتر شدن شرایط زندگی در تهران و بهبود سبک زندگی شهروندی به اجرا درآمده است با توجه به اینکه مرحله اول و دوم این رویداد به پایان رسیده و مرحله سوم آن آغاز شده است، نظر شما درباره این طرح تا اینجای کار چیست؟
بنای گفت‌وگوی تحول نرم افزاری پایتخت در سال گذشته بر آن بود که هویت بر مبنای درست تمدن ساز باشد و از هویت ملی، اسلامی و انقلابی کار را آغاز کند. در واقع به یک منظومه کامل اندیشه ای که در این شهر بتواند متبلور شود، تسری بخشد. اولویت سبک زندگی و صیانت از آن، موضوعی ایرانی نیست بلکه در همه دنیا و در کشورهایی که برخاسته از یک تمدن ریشه دار هستند، صیانت از هویت و شکل‌دهی به سبک زندگی بسیار اهمیت دارد. رویداد ریحان شهر هم یک طرح هویت محور است؛ هویتی که می تواند تمدن ساز باشد. ریحان شهر نگاه به آینده دارد. با اجرایی شدن آن می توان امیدوار بود که تهران در آینده ای نه چندان دور به یک شهر ایده آل برای زندگی تبدیل شود.
برای پیشبرد رویداد ریحان شهر چه محورهایی در نظر گرفته شده است؟
ایده «ریحان شهر» از جمله ایدههایی است که مدیریت شهری برای تحول نرم‌افزاری شهر، دست در دست مردم قرار داده است؛ به‌خصوص در حوزه هایی که بانوان و زنان می‌توانند ایده‌پردازی کنند. از این رو ۲محور اساسی در تهران مبنای کار قرار گرفته تا براساس آن طرح‌های کلان، راه خود را باز کنند و بتوانند آهسته آهسته در شهر تسری یابند. قطعا این مهم بدون مردم و مشارکت مردمی اجتماعی نمی‌تواند محقق شود. شهرداری تهران در حوزه مردمی سازی، روشهای مختلفی را به کار برده تا بتواند با یک حرکت جمعی و شهروندی راه خودش را باز کند.
پیش بینی تان از چشم انداز اجرای ریحان شهر در آینده چیست؟
شهری به وسعت ۷۰ هزار هکتار و ۱۰میلیون جمعیت از ۳۵۳ محله، تنوع قومی ، تنوع مذهبی و یک تنوع فرهنگی بسیار دارد که حتما با یک ایده نمی‌تواند به سرانجام برسد؛ برخی از محله ها کاملا بومی هستند و هویت محلی دارند. مبنای شکل گیری شان اجتماع بوده است. البته در جاهای دیگر با محله هایی با ماهیت مهاجرپذیری مواجه هستیم که اگر قرار باشد برای انجام کارها از طرح و ایده یکسان استفاده کنیم، قطعا پیروز نخواهیم شد.
برای اینکه ریحان شهر موفق شود چه پیشنهادی می دهید؟
بهترین راه برای موفق شدن طرح ریحان شهر، برنامه ریزی است. برنامه نویسی براساس راه ها و سیاست ها، می تواند کار را به جایی برساند که نیازمند ایده باشد؛ ایده ای که هم قابل اجرا و هم مسئله‌محور و راهگشا باشد. در «ریحان شهر» ما شاهد تمیز دادن تفاوتها و تنوع ها هستیم؛ چه به لحاظ موضوعی و چه از نظر تخصصی.
همین ما را وادار می‌کند که متنوع بیندیشیم و اقدام کنیم و بتوانیم الزامات و اقتضاهای یک محله را حتما در اجرا ببینیم. اینکه الان به رخداد سوم رسیده ایم حس خوبی است که شکل گرفته و ایده های شهروندان را به سرانجام رسانده است. در واقع طرح های مردم، سرمایه اصلی ما برای ادامه راه است. همه تلاش خود را به کار گرفته ایم تا با ایده پروری، همان سرمایه ارزشمندی که در «ریحان شهر» حاصل می شود، یک الگو برای شهرهای دیگر هم بسازیم.
دکتر مریم اردبیلی، مشاور شهردار و مدیرکل امور زنان و خانواده شهرداری تهران:
ریحان‌شهر؛ طرحی برای نقش‌آفرینی اجتماعی بانوان
این روزها درباره طرح ریحان‌شهر زیاد می‌شنویم. اغلب بانوانی که به سراهای محله رفت‌وآمد می‌کنند از مزیت‌های این طرح می‌گویند و همت خود را به‌کار بسته‌اند تا در اجرایی‌شدن این طرح نقشی داشته باشند. درباره ریحان‌شهر توضیح دهید و اینکه چرا این اسم برای آن انتخاب شده است؟
ریحان‌شهر رویدادی است که در پی شناسایی، توانمندسازی و بهره‌گیری از پتانسیل و ظرفیت کنشگران اجتماعی زن یک محله شکل می‌گیرد. آنها با مشارکت هم ایده‌ها و برنامه‌های خلاقانه خود را به شیوه اجتماع‌محور و محلی در محله‌های شهر تهران اجرا می‌کنند. این رویداد درنظر دارد تا با رویکرد خانواده‌محور در فعالیت‌ها و واگذاری اقدامات محله‌محور، هویت و تعلق زنان و خانواده‌ها به شهر را ارتقا دهد. ریحان‌شهر یک جریان اجتماعی است و یک فرایند است که ضمن شناسایی ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل محله و خانواده‌ها، کنشگری زنان را در محله شتاب می‌بخشد. اما اینکه چرا اسم این طرح را ریحان‌شهر گذاشته‌ایم به‌دلیل خاصیت وجودی بانوان است. بانوان روح خانواده‌ها و جامعه هستند. با کمک آنها مسائل و چالش‌های پیش‌رو بررسی و برطرف می‌شود.
هدف از اجرای رویداد ریحان‌شهر چیست و قرار است چه تحولی در شهر ایجاد شود؟
در اغلب طرح‌ها و برنامه‌ها، اجرای مراحل از بالادست به پایین جریان پیدا می‌کند که این رویکرد با روح مردمی‌سازی در تناقض است. در طرح ریحان شهر عکس این موضوع اتفاق می‌افتد. ابتدا کنشگران محله مسائل محله را واکاوی و تحلیل می‌کنند. سپس ایده و نظر خود را در قالب طرح به اداره کل امور زنان و خانواده ارائه می‌دهند. در آخر اداره کل نیز در نقش تسهیلگر و حمایتگر به اجرای این طرح توسط مجریان و پیشنهاددهندگان‌ها کمک می‌کند. زنان به‌دلیل ذات بهبوددهندگی، توانایی زنده‌کردن محله‌ها و شهر را دارند و حلال مشکلات هستند. به یمن انقلاب اسلامی، کنشگری زنان روح تازه‌ای پیدا کرده که به حضور فعال زنان و نقش‌پذیری اجتماعی آنها در جامعه منجر شده است؛ زنانی که به‌صورت خستگی‌ناپذیر در خانواده و جامعه، بانی تغییرات بزرگی شده‌اند. زنان باید در عرصه شهری مشارکت فعال داشته باشند. شهر تهران پر از ظرفیت است و امروز گستره فعالیت‌های بزرگی در شهر تهران وجود دارد. درصدد هستیم ریحان‌شهر به یک الگو تبدیل شود تا در دوره‌های دیگر مدیریت شهری نیز ادامه پیدا کند. باید براساس نیازها مسیر را چیدمان کنیم که ریحان‌شهر تبدیل به مطالبه مردم شود.
چه عواملی باعث شد امور زنان و خانواده معاونت اجتماعی شهرداری تهران اجرای ریحان‌شهر را برای تهران ضروری بداند؟
با توجه به تجربه‌های قبلی، جای این نوع الگوی مشارکت در شهر تهران خالی بود؛ شیوه‌ای که هدفش حمایت از کنشگری و عاملیت زنان در محله باشد و بتواند ارتباط جمعی و خانوادگی در محله‌های شهر تهران ایجاد کند. با یک نگاه اجمالی می‌شود به ایده‌های زنانه در امور شهر پی برد. از این‌رو می‌خواهیم این نگاه را تقویت کنیم. در مدل مشارکتی ریحان‌شهر، برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی از پایین به بالا و از سطح خانواده‌ها در محله ترسیم می‌شود. هدف ما خلق روایت فعالیت‌های زنان در محله‌ها و ایجاد نوآوری اجتماعی است. ما به‌دنبال آن هستیم که بستر مشارکت‌های مردمی توسعه پیدا کند.
تهران تا چه اندازه توانسته امکانات رفاهی و امنیتی را برای زنان فراهم کند؟ به‌عبارتی، شهر چند درصد زنانه و چند درصد مردانه است؟
تلاش‌های بسیاری برای توسعه زیرساخت‌های ویژه بانوان ازجمله مجموعه‌های فرهنگی، ورزشی شهربانو، شهردخت‌های نوآوری، بوستان‌های بانوان و مراکز کارآفرینی کوثر شده است. همچنین برنامه‌های آموزشی و توان‌افزایی در این زیرساخت‌ها برای بانوان فراهم شده است. بازارچه‌های دائمی و موقت در سطح شهر، اجرای برنامه‌های متنوع آموزشی، فرهنگی و تفریحی ازجمله مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد. با این وصف هنوز از وضعیت مطلوب خیلی فاصله داریم. امیدوارم با پیگیری و مطالبه‌گری و همکاری بین بخشی در شهرداری تهران، رویکرد خانواده‌محوری در همه برنامه‌های شهرداری اجرا و شهر تهران به شهر خانواده محور تبدیل شود.
این طرح از کی اجرا شده و چقدر پیش رفته است؟
اولین رویداد ریحان‌شهر ۲۲دی‌ماه۱۴۰۰ شروع شد که البته دبیرخانه آن به‌طور دائم فعال بوده و طرح‌ها و ایده‌های شهروندان را دریافت می‌کند. در سال اول تعداد ۲۵۵ ایده و ۵۹ طرح و در سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۴۸ طرح به دبیرخانه ارسال شده است.
میزان رضایت بانوان چقدر بوده است؟
گروه‌هایی که برای دبیرخانه ریحان‌شهر طرح ارسال کرده‌اند و موفق به ثبت و اجرای ایده خود شده‌اند، رضایت خود را از رویکرد حمایتی – تسهیلگری این رویداد ابراز کرده‌اند.
ریحان‌شهر در نقطه خاصی از تهران اجرا می‌شود یا همه مناطق را در برمی‌گیرد؟
نقطه هدف این طرح همه مناطق و ۳۵۳محله شهر تهران است.
