*سوگل دانائی
به گزارش وطن شهر و به نقل از هم میهن، قرار است تعداد هتل‌های تهران بیشتر و بعضی از آنها در بوستان‌های جنگلی ساخته شود. این جملات را علیرضا زاکانی، شهردار تهران گفته است. او در آخرین نشست خبری‌اش در ۳۱تیرماه اعلام کرد که حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه مشارکتی در شهرداری تهران تعریف شده است که بخشی از آنها ساخت ۷ تا ۸ هتل ۵ تا ۷ ستاره است. پروژه‌هایی که قرار است با شریک ساخته شوند. این هتل‌ها هم قرار است در بوستان‌های جنگلی برقرار باشند، هم در نقاط دیگر پایتخت. قبل از آخرین نشست‌خبری شهردار تهران، زاکانی یک‌بار دیگر هم درباره احداث هتل‌های چندستاره در تهران صحبت کرده بود؛ هتل‌هایی در بوستان‌های جنگلی. او زمستان ۱۴۰۰ وقتی اولین بودجه شهرداری تهران را به شورای‌شهر تهران برد به ۴۴هزار هکتار فضای سبز پیرامونی شهر تهران اشاره کرد که در ۹پهنه آن برای بارگذاری مجوز وجود دارد: «در ۹پهنه از ۴۴هزار هکتار فضای‌سبز پیرامونی، مجوز بارگذاری داریم که فقط در یک‌پهنه آن یعنی شیان تاکنون بارگذاری انجام شده است. در گام اول روی ۵پهنه دیگر مطالعه انجام دادیم و برای ۵پهنه دیگر بارگذاری می‌کنیم که بتوانیم هتل‌های پنج‌ستاره و مجتمع‌های بزرگ تاسیس کنیم که هم مجوز دارد، هم مردم و گردشگران بتوانند به‌نحو احسن از آن استفاده کنند.» زاکانی تقریبا دوسال بعد از این اظهارنظر در نشست‌خبری امسالش البته گفت که این هتل‌ها فقط شامل هتل‌ها در بوستان‌های جنگلی نیستند: «در هشت‌نقطه بوستان‌های جنگلی مجوزهایی برای ارائه خدمات گردشگری دریافت کردیم که تنها در یک‌نقطه و مجموعه شیان این اقدام انجام شده و در هفت‌نقطه دیگر اتفاقی نیفتاده است. در اطراف برج میلاد و دیگر مجموعه‌ها مانند اطراف ده‌ونک نیز قابلیت هتل‌سازی وجود دارد.»
سال ۹۸ بود که رئیس جامعه هتلداران ایران گفت، تهران به چند هتل پنج‌ستاره نیاز دارد. موضوعی که یک پژوهش هم آن را تایید کرده است. اما آیا ساخت هتل در پارک‌های جنگلی می‌تواند موجب رونق گردشگری شود؟ آیا این ساخت‌وسازها تبعاتی برای محیط‌زیست و پارک‌های جنگلی ندارد؟ پاسخ کارشناسان محیط‌زیست به این پرسش مثبت است، آنها به خبری در روزهای اخیر درباره تخصیص‌ندادن حق‌آبه به پارک‌های جنگلی اشاره می‌کنند و می‌گویند بارگذاری‌های‌تازه می‌تواند کم‌آبی را تشدید کند.
هرچند شهردار تهران توضیحاتی از مختصات این پارک‌های جنگلی و هتل‌های تازه تهران نداده است اما بررسی‌های «هم‌میهن» نشان می‌دهد که سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران، چندنقطه را به‌عنوان فرصت سرمایه‌گذاری برای هتل‌سازی در بوستان‌های جنگلی و در سایر نقاط تهران در نظر گرفته است. یکی از این نقاط، هتل کوهستان در خیابان کوهستان در منطقه۲ تهران است. هتلی که سال ۱۴۰۰ و شورای پنجم شهر تهران مخالفت‌هایی برای ساخت آن داشت. بوستان یاس فاطمی شمالی از دیگر نقاطی است که سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران آن را به‌عنوان نقطه‌ای برای ساخت هتل در سامانه اینترنتی خود معرفی کرده است. بررسی‌های «هم‌میهن» از اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان تهران اما نشان می‌دهد که هنوز هیچ مجوزی برای ساخت هتل در پارک‌های جنگلی داده نشده است.
«هتل چمران» و «هتل کوهستان»، دو هتلی‌اند که به‌عنوان فرصت‌های سرمایه‌گذاری سال ۱۴۰۲ شهرداری تهران در سامانه شفافیت شهرداری تهران معرفی شدند. هتل چمران در شمال ده‌ونک، انتهای پیروزان (تقاطع چمران سئول) قرار دارد. براساس اطلاعات سامانه شفافیت، هتل کوهستان هم در منطقه۲ قرار گرفته است. پای این هتل البته بیش از دوبار به صحن شورای‌شهر تهران و اخبار مربوط به سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران باز شده است.
سرنوشت مبهم هتل کوهستان
۲۸ اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۰، روزهای پایانی شورای پنجم شهر تهران بود. در آن جلسه لایحه شهردار تهران باعنوان «اعطای مجوز به شهرداری تهران جهت انعقاد قرارداد پروژه‌های هتل کوهستان و هتل تاو به روش مشارکت در شهرداری منطقه دو» بررسی شد. اعضای شورای پنجم شهر تهران آن‌زمان به این لایحه و به احداث هتل کوهستان رأی ندادند و عمده دلایل مخالفت آنها، مغایرت با قانون و مسائل محیط‌زیستی عنوان شد. محمد سالاری، رئیس سابق کمیسیون معماری و شهرسازی شورای پنجم شهر تهران همان زمان درباره جزئیات این هتل توضیحاتی به صحن ارائه داد: «مساحت این زمین ۱۸۵۰۰متر در میدان کتاب، در خیابان کوهستان است و سرمایه‌گذاری آن مشارکت مدنی محسوب می‌شود. درحال‌حاضر ضابطه بلندمرتبه‌سازی لغو شده و قطعا تصمیم ما صرفا مجوزدادن به شهرداری است، نه تایید تعداد طبقات که در اختیارات قانونی شورا قرار ندارد. تعداد طبقات و قیمت باید در چارچوب قانون باشد.» زهرا صدراعظم نوری که او هم آن‌روزها رئیس کمیسیون محیط‌زیست و خدمات شهری شورای پنجم شهر تهران بود، ایراداتی به پروژه هتل کوهستان وارد کرد و گفت، مناطق شمالی خیابان کوهستان فضای سبز است و این هتل هم قرار است در شمال خیابان کوهستان ساخته شود: «آیا این موضوع با مصوبات شورای عالی شهرسازی همخوانی دارد؟ به‌ویژه که حجم بارگذاری در شمال این خیابان زیاد است.»
علی اعطا، سخنگوی وقت شورای‌شهر تهران در جلسه با لایحه مخالفت کرد و گفت، هتل‌سازی موردنیاز شهر تهران است اما لایحه چندمشکل مقرراتی دارد: «این لایحه در راستای بند۱۴ ماده ۸۰ قانون شوراهاست و شهرداری باید همه عناصر و ارکان قرارداد را در شورا به تصویب برساند. این درحالی‌است که متن شهرداری فقط شامل کلیات است، لذا با قانون شوراها مغایرت دارد. همچنین مغایرت با سند جامع سرمایه‌گذاری است که شهرداری باید گزارش جامعی را ارائه کند که مطالعات اقتصادی، فنی و زیست‌محیطی صورت بگیرد اما فقط کلیات اقتصادی مطرح شده است. طبق ماده ۱۰ این بند، اهلیت سرمایه‌گذار باید صحت‌سنجی شود؟ صورت گرفتن مستنداتش کجاست؟ ازسوی‌دیگر مغایرت با ضوابط شهرسازی دارد زیرا شهرداری برای ۳۷ طبقه از کمیسیون ماده پنج مجوز می‌گیرد. درحالی‌که اصلا کمیسیون ماده پنج چنین حقی ندارد.»
اما آن‌زمان تعدادی دیگر از اعضای شورا با کلیات لایحه موافقت کردند مثل حسن رسولی که تاکید داشت شهرداری می‌خواهد مذاکرات خود را با سرمایه‌گذار آغاز کند و به‌همین‌دلیل هم نیازمند اجازه شوراست. دیگر اعضای شورای‌شهر تهران هم آن‌زمان به کمبود هتل در تهران اشاره کردند و تاکید داشتند که تعداد هتل‌های پنج‌ستاره در تهران با هتل‌های پنج‌ستاره سال ۵۷ برابر است. بدون شک همه‌چیز تابع قانون است. مخالفان درنهایت زورشان به موافقان رسید و پروژه احداث هتل کوهستان در شورای پنجم شهر تهران به نتیجه نرسید.
سال ۱۴۰۱ باردیگر نام هتل کوهستان در خبرها مطرح شد؛ این‌بار خبری درباره اجراشدن پروژه و بدون اشاره به ایراداتی که شورای پنجم شهر تهران به پروژه گرفته بود. ۲۵مهرماه سال ۱۴۰۱، مهدی شریفیان، مدیرعامل سابق سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران در دیدار با شهردار منطقه ۲، هتل پنج‌ستاره کوهستان را یکی از موثرترین و درآمدزاترین طرح‌های پایتخت در فضایی با مساحت تقریبی ۱۷هزار و ۵۰۰متر مربع دانست که به‌صورت مشارکت مدنی با سرمایه‌گذار در دستور کار قرار گرفته و به‌زودی اجرایی می‌شود.
نوید خاصه‌باف، مدیرعامل فعلی سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران هم اول مردادماه سال ۱۴۰۲، چندروز بعد از نشست خبری شهردار تهران در میانه پروژه‌های سرمایه‌گذاری که از آنها در جلسه شورای‌شهر تهران نام برد، به چند هتل جنگلی اشاره کرد و نام هتل کوهستان را هم به زبان آورد: «برای ساماندهی اسلام‌آباد و رود دره، هتل کوهستان، چهار هتل جنگلی و گردشگری، سرزمین آسمان‌ها و ایجاد شهربازی در این فضا، در حال پیگیری هستیم.» به‌نظر می‌رسد باتوجه به این توضیحات، هتل کوهستان یکی از پروژه‌های جدی شهرداری تهران است.
جزئیات هتل دیدار
در سامانه اینترنتی سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران، هتل دیگری معرفی شده که بیشتر از سایر پروژه‌ها پیشروی داشته است؛ «هتل بین‌المللی پنج‌ستاره دیدار». هتل دیدار به‌عنوان یکی از پروژه‌های در حال اجرا در شهرداری منطقه ۳ تعریف شده است. پروژه در اراضی عباس‌آباد و غرب خیابان دیدار است، زیربنای آن بیش از ۱۰۷هزار مترمربع است و آورده آن برای شهرداری، عوارض و زمین است. مدل قرارداد آن مشارکت‌مدنی است و تا الان هم بیش از ۲۶درصد آن پیش رفته است.
ستاره‌های جنگلی
غیر از این هتل‌ها که صحبت‌شان قبل از این‌هم در شهرداری تهران بود، هتل‌های جنگلی کدامند؟ مهدی بابایی، نایب‌رئیس کمیسیون محیط‌زیست، سلامت و خدمات شهری شورای‌شهر تهران در گفت‌وگو با «هم‌میهن» درباره ساخت این هتل‌ها اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید نیازی نیست که شهرداری تهران درباره ساخت هتل به بوستان‌های جنگلی توضیحاتی به کمیسیون محیط‌زیست ارائه دهد. بااین‌حال یک منبع‌آگاه در شهرداری تهران که نخواست نامش در این گزارش بیاید، می‌گوید، بوستان «جنگلی یاس فاطمی شمالی» یکی از مناطق جدی در شهرداری تهران برای ساخت هتل‌های چندستاره است. این گفته در فایلی با نام فرصت‌های سرمایه‌گذاری کلانشهر تهران که سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شهرداری تهران که در سامانه الکترونیکی سازمان خودش آن را بارگذاری کرده است هم تایید می‌شود. در این فایل که در سال ۱۴۰۱ نوشته شده است: احداث هتل یاس فاطمی یک و دو در راستای توسعه گردشگری شهر تهران و بهره‌برداری هرچه بیشتر از پتانسیل‌ها و قابلیت‌های بوستان یاس فاطمی معرفی شده است. موقعیت جنگلی محدوده هم به‌عنوان یک گزینه مطلوب برای پروژه به‌حساب آمده است. مساحت زیربنای هتل بوستان یاس فاطمی یک، بیش از ۵۲هزار مترمربع و یاس فاطمی دو، بیش از ۲۷هزار مترمربع تعریف شده است. هتل شهر آفتاب، هتل آپارتمان در اراضی مجموعه شهرآفتاب با مساحت زیربنای ۵۵هزار مترمربع، هتل چیتگر در شمال غرب پارک چیتگر در جنوب بزرگراه شهید همدانی و هتل سوهانک در محدوده شمال پارک و شمال جاده سوهانک در شهرداری منطقه یک با مساحت زیربنای بیش‌از ۱۴هزار مترمربع، از دیگر طرح‌ها و نقاطی‌است که شهرداری تهران خواب ساخت هتل در آنها را دیده است.
شهرداری تنها نیست
آیا شهرداری تهران برای ساخت هتل‌های چندستاره در پارک‌های جنگلی تنها تصمیم‌گیرنده است؟ پاسخ این پرسش منفی است. یونس بابایی، رئیس سابق اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان تهران در گفت‌وگو با «هم‌میهن» ابعاد دیگری از ساخت‌وساز در پارک‌های جنگلی را افشا می‌کند. او می‌گوید تا سال ۱۴۰۰، مدیریت ۸پارک به شهرداری تهران احاله مدیریت شد. به این معنا که مدیریت این پارک‌ها به شهرداری تهران محول شد و این پارک‌ها باید در قالب برنامه مدونی که به تصویب سازمان جنگل‌ها رسیده است، فعالیت کنند: «این پارک‌ها در مناطق یک، ۵، ۱۳ و ۲۲ بوده است. این پارک‌ها کوهسار، تلو، سوهانک، چیتگر، لویزان و سرخه‌حصار بوده‌اند. ما در دستورالعمل‌ها چیزی به‌نام هتل نداشتیم و اگر هم سازه‌ای باشد، سازه سبک است. البته که برای انتفاع قضیه باید یک‌سری پروژه تعریف شود که توجیه اقتصادی برای شهرداری داشته باشد و اینگونه نیست که شهرداری هیچ فعالیتی نداشته باشد. اما باید در چارچوب قوانین جلو برود.» او می‌گوید که در هیچ‌کدام از پارک‌هایی که نام برده، کاربری تحت‌عنوان هتل تعریف نشده است.
رضا بیانی، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان تهران در گفت‌وگو با روزنامه «هم‌میهن» تاکید بیشتری بر عدم‌ساخت هتل‌های چندستاره در بوستان‌های جنگلی دارد. او می‌گوید منابع‌طبیعی مدیریت ۸ بوستان را به شهرداری تهران واگذار کرده و با این نهاد قرارداد ۱۰ساله بسته است، آن‌هم با طرح مصوبی که وزیر کشور تعیین کرده است: «درواقع چیزهایی که داخل بوستان است، باقی می‌ماند و چیز دیگری به آن اضافه نمی‌شود مگر اینکه طرح در کمیته فنی ما مصوب شود.» به گفته بیانی، هنوز طرحی تحت‌عنوان ساخت هتل به کمیته فنی منابع‌طبیعی نیامده است. او می‌گوید غیر از ۸ بوستان احاله مدیریت‌شده، مدیریت باقی بوستان‌ها به‌عهده منابع‌طبیعی است: «در منطقه ۴ و در بوستان یاس فاطمی پیگیر بودند و بحث‌شان هم بالاتر از هتل بود و می‌خواستند بزرگترین مجموعه گردشگری را ایجاد کنند، البته هیچ طرحی را به‌صورت رسمی و کتبی نیاوردند.» مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان تهران تاکید دارد که هنوز شهرداری به‌صورت رسمی، طرحی برای منابع‌طبیعی برای ساخت هتل نیاورده و طبعا چیزی هم در کمیته‌های فنی تصویب نشده است.
تهران هتل کم دارد؟
هتل‌های تهران کم است، این موضوعی‌است که بسیاری از فعالان حوزه گردشگری به آن باور دارند. موضوعی که در سال ۱۴۰۰ هم دستاویزی برای مدیریت‌شهری قبلی شده بود تا لایحه ساخت هتل را به شورای‌شهر تهران بیاورد. یک پژوهش با عنوان «گردشگری شهری در تهران، نیازها و الزامات زیرساختی آن و گزارش تحلیلی درباره احداث شهربازی و هتل در شهر تهران» که مرکز مطالعات شهرداری تهران در سال ۱۳۹۴ آن را منتشر کرده، وضعیت هتل‌ها و مهمان‌سراهای شهر تهران در مناطق ۲۲گانه شهر تهران را ارزیابی کرده است. براساس داده‌های این گزارش، پراکندگی هتل‌ها بیشتر در مناطق یک، ۳، ۶ ، ۱۱و ۱۲ است. این پژوهش همچنین تاکید دارد که در مناطقی مانند ۵، ۹، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۷، ۱۸ و ۲۰ هتل یا مهمان‌سرایی وجود نداشته است. در این پژوهش تاکید شده است که میزان اندک مراکز اقامتی و پذیرایی با قیمت مناسب و عدم‌دسترسی به مراکز اقامتی و خدمات گردشگری و پذیرایی عمومی از مهم‌ترین نارسایی‌ها در بخش تسهیلات گردشگری در شهر تهران است. این پژوهش البته به کیفیت نامطلوب خدمات ارائه‌شده و معیارهای بهداشتی هم اشاره کرده است. در بخش دیگری از پژوهش ساخت هتل‌های مجلل در شهر تهران هزینه- فایده شده است: «در اکثر موارد و حتی در ایام پیک گردشگری و مسافرتی و حضور مسافران، بازهم ظرفیت اینگونه هتل‌ها تکمیل نمی‌شود اما همچنان اصرار بر جذب و تشویق سرمایه‌گذار برای ساخت هتل‌های بزرگ در شهر تهران وجود دارد. این روزها هتل‌های بزرگی در شهر در دست احداث است که در بهترین حالت تنها ۳۰درصد مسافران برای اقامت در این هتل‌های چندستاره علاقه نشان می‌دهند و باتوجه به شرایط اقتصادی حاکم بر خانواده‌ها، بیش از ۷۰درصد مسافران تمایل دارند در اماکن اقامتی با قیمت مناسب اسکان پیدا کنند و این امر نشان می‌دهد که روند ساخت و احداث هتل مطابق با نیازهای مردم نبوده است.»
اما آیا کمبود هتل می‌تواند ساخت هتل در بوستان‌های جنگلی را توجیه کند؟ کامران اقتصادنیا، کارشناس اقتصاد محیط‌زیست، در گفت‌وگو با «هم‌میهن» تاکید می‌کند ساخت هتل در بوستان‌های جنگلی تبعاتی دارد و کل بافت محدوده را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد: «وقتی در محدوده‌ای مانند بوستان یاس فاطمی هتل ساخته شود، تردد خودرویی اتفاق می‌افتد، فاضلاب، پسماند، ترافیک و قطع درخت هم از دیگر مشکلاتی‌است که در زمان ساخت‌وساز و بعد از آن گریبانگیر فضا می‌شود.» او معتقد است که اگر پایتخت نیاز به هتل دارد، دست‌کم آن را در بوستان‌های بزرگی که اکنون مهجور مانده است، بنا کند تا به این واسطه به بوستان‌های مهجور هم توجه شود.
هادی کاشانی، کارشناس فضای سبز است. او هم مانند اقتصادنیا معتقد است، هتل‌سازی در بوستان‌های جنگلی بدون تبعات نیست. کاشانی به «هم‌میهن» می‌گوید: «ممکن است در نقاط دیگر دنیا در گردشگاه‌های طبیعی مکان‌های اقامتی، ویژه توریست تعبیه شود اما قطعا مقیاس آنها شبیه پارک جنگلی تهران نیست. پارک‌های جنگلی تهران این روزها به‌دلیل فشار بافت جمعیتی شهر و ملاحظات محیط‌زیستی بیشتر از اینکه شبیه پارک جنگلی باشند، تبدیل به پارک درون‌شهری شده‌اند.» او معتقد است که همین پارک‌های جنگلی این‌روزها با مشکلات زیرساختی زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که به‌نظر او بعید است این ایده ساخت هتل در آنها محقق شود: «امروزه برای تامین آبیاری پارک‌های جنگلی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم، حق‌آبه این پارک‌ها یا قطع است یا در شرف قطع‌شدن است.» به گفته کاشانی به‌همین‌دلیل این فضاها بدون جذابیت بصری برای استقرار یک هتل هستند، مگر اینکه به‌بهانه هتل در این فضاها رستوران یا کافه ساخته شود. او تاکید دارد که در مناطق حفاظت‌شده در هر کشور یا سرزمینی ممکن است که بر مبنای مطالعات، سوییت‌های اقامتی و متل وجود داشته باشد که منطبق با اکوسیستم منطقه هم ساخته شده باشد و مورد استقبال هم قرار بگیرد، اما «بعید است که جمعیت واقعی در تهران و ایران بخواهد در روزهای تعطیلات، طبیعت زاگرس، البرز، خزر و… را رها کند و بخواهد که در هتل‌های ساخته‌شده در پارک جنگلی وقت‌گذرانی کند.» اما باوجود این توضیحات آیا شهرداری تهران درنهایت موفق به ساخت هتل در پارک‌های جنگلی می‌شود؟
